လူ႔အခြင့္အေရးဆိုသည္မွာ လူသားတဦး၏ အေျခခံရပိုင္ခြင့္မ်ားျဖစ္သည့္ လူသားတဦးအ ျဖစ္ ဂုဏ္သေရရွိစြာ ရပ္တည္ႏိုင္မႈ၊ လြတ္ လပ္စြာ ေနထိုင္ေျပာဆိုႏိုင္မႈ၊ လူသားျခင္း အခြင့္အေရးတန္းတူရႏိုင္မႈ၊ တန္းတူညီမွ်စြာ အကာအကြယ္ေပးမႈစသည္ တို႔ျဖစ္သည္ဟု
၁၉၄၈ ခုႏွစ္တြင္ ေရးဆြဲျပဌာန္းထားသည့္ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး သေဘာတူညီခ်က္စာတမ္း ေဖၚျပထားသည္။ လူသားတဦးအျဖစ္ ဂုဏ္သေရရွိစြာ ရပ္တည္ႏိုင္မႈဆိုသည္မွာ လူသားတိုင္းကုိ လူတဦးအျဖစ္ အသိအမွတ္ ျပဳရန္ျဖစ္သည္။ ေမြးဖြားသည့္ေဒသ၊ လူမ်ဳိး၊ ဘာသာစကား၊ လိင္၊အသက္၊ အရပ္အနိမ့္အျမင့္၊ က်န္းမာေရး ေကာင္းမႈ/ မေကာင္းမႈ၊ လူတဦး၏ ပတ္၀န္းက်င္တြင္ သက္ ေရာက္သည့္ ၾသဇာအာဏာ၊ ပစၥည္းပိုင္ဆိုင္မႈ၊ ကုိး ကြယ္သည့္ ဘာသာ၊ ပညာအရည္အျခင္း၊ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အယူအဆ မတူညီျခင္း စသည့္ အခ်က္ မ်ားသည္ အက်ဳိးသက္ ေရာက္ေစျခင္း မရွိရပါ။
လူတဦးျခင္းစီ၏ ခံစားပိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရးလူတဦးျခင္းစီ၏ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္မ်ားျဖစ္သည့္ အိမ္ယာ အေဆာက္အဦး၊ အ၀တ္အထည္၊ အစားအစာ ေဆး၀ါးမ်ား၊ က်န္းမာေရးအတြက္ ေဆးကုသခြင့္၊ လူသားတဦး၏ ေန႔တဓူ၀ ျဖတ္သန္းမႈ၊ လြတ္လပ္စြာ ႏိုင္ငံေရးအျမင္ သေဘာထား ကြဲလြဲပိုင္ခြင့္ စသည္တို႔သည္ လူသားတိုင္း အခြင့္အေရးတန္းတူညီမွ် သေဘာထားကြဲလြဲပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
- လူသားတဦးအျဖစ္ ေန႔တဓူ၀ ဘ၀ျဖတ္သန္းမႈမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ ျဖတ္သန္းႏုိင္သည္။
- ဘ၀၏ တိုးတက္ရာ တိုးတက္ေၾကာင္းျဖစ္ထြန္းေစမည့္ ပညာသင္ၾကားမႈကိုလည္း လူအ မ်ားနည္းတူ လြတ္ လပ္စြာ သင္ၾကားႏိုင္သည္။
- လူတဦးႏွင့္တဦး အေျခအေန ကြဲျပားျခားနားမႈကို အခြင့္အေကာင္းယူ၍ အတင္းအၾကပ္ ေရြးခ်ယ္ခိုင္းျခင္း ျပဳ၍ မရပါ။
လြတ္လပ္စြာ စု႐ံုးခြင့္
လူအမ်ားႏွင့္ စု႐ံုး၍ မိမိ၏ သေဘာထားအျမင္ကို တင္ျပႏိုင္သည္။ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္သည္။ အျခားေသာအခြင့္အေရးမ်ား
မိမိ၏ အမည္နာမကို လြတ္လပ္စြာ မွည့္ဆိုႏိုင္သည္။
• လူတဦးခ်င္းစီ၏ လြတ္လပ္စြာ ရပ္တည္ႏိုင္မႈ၊ မိသားစု၊ အိမ္တို႔ႏွင့္ ဆက္သြယ္ရာတြင္ သတင္းအခ်က္မ်ားကို လြတ္လပ္စြာ ပို႔ေဆာင္ႏိုင္သည္။ လဲလွယ္ႏိုင္သည္။
• လူတိုင္းသည္ ညႇဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္မႈမွ လြတ္ကင္းေစရမည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ
၂၀၀၇ ခုႏွစ္တြင္ ျပင္ဆင္ေရးဆြဲထားေသာ ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္လည္း လူတဦးျခင္းစီ၏ အခြင့္အေရးကို ေအာက္တြင္ ေဖၚျပထားသည့္ ဥပေဒမ်ားျဖင့္ အကာအ ကြယ္ေပးထားသည္။
အပိုဒ္ (၄) - လူသားတဦးအျဖစ္ ဂုဏ္သေရရွိစြာ ရပ္တည္ႏိုင္ခြင့္၊ လူသားတိုင္းအခြင့္အေရး တန္းတူညီမွ် ရပိုင္ခြင့္ႏွင့္ လူတဦးခ်င္းစီ လြတ္လပ္ခြင့္ကို အကာအကြယ္ေပးရမည္။
အပိုဒ္ (၂၆) - အစိုးရလက္ေအာက္ခံအဖြဲ႔အစည္းမ်ားအားလံုးသည္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ တြင္ ေဖၚျပထားသည့္ လူသားတဦး အျဖစ္ ဂုဏ္သေရရွိစြာ ရပ္တည္ႏုိင္ခြင့္၊ လူသားတိုင္း အခြင့္အေရး တန္းတူညီမွ် ရပိုင္ခြင့္ႏွင့္ လူတဦးခ်င္းစီ လြတ္လပ္ခြင့္ကုိ ေလးစားလိုက္နာ၍ အာဏာကုိ အသံုးျပဳရမည္။
အပုိဒ္ (၂၈) - အပိုဒ္ခြဲ (၁) တြင္ လူတဦးတေယာက္၏ လုပ္ရပ္သည္ အျခားသူမ်ားကုိ ထိ ခိုက္နစ္နာျခင္း မရွိလွ်င္၊ တိုင္းျပည္၏ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကုိ ထိခိုက္ေစျခင္း မရွိလွ်င္ အျခားသူမ်ား၏ ကိုယ္က်င့္တရားကို ထိခိုက္ေစမႈ မရွိလွ်င္ ထိုသူ၏ လုပ္ရပ္ကို အတိုင္းအ တာ တခုအထိ ခြင့္ျပဳသည္။
အပုိဒ္ (၃၀) - ဥပေဒေၾကာင္းအရ တရားရင္ဆိုင္ရာတြင္လည္းေကာင္း၊ အကာအကြယ္ေပးမႈဆိုင္ရာတြင္လည္းေကာင္း လူတိုင္း တန္းတူညီမွ် ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
အမ်ဳိးသား၊ အမ်ဳိးသမီး တန္းတူအခြင့္အေရးရွိသည္။
ေမြးဖြားသည့္ ေဒသ၊ လူမ်ဳိး၊ ဘာသာစကား၊ လိင္၊အသက္၊ က်န္းမာေရး၊ လူတဦး၏ ပတ္၀န္းက်င္တြင္ သက္ေရာက္ေနသည့္ ၾသဇာအာဏာ၊ ပစၥည္းပိုင္ဆိုင္မႈ၊ ကိုးကြယ္သည့္ ဘာသာ၊ ပညာအရည္အခ်င္း၊ ႏိုင္ငံေရး အယူအဆ မတူညီျခင္း စသည့္ အခ်က္မ်ားေၾကာင့္ လူတဦးႏွင့္ တဦးၾကား ခြဲျခားဆက္ဆံျခင္း ျပဳ၍ မရပါ။
အပိုဒ္ (၄၄) - လူတုိင္းသည္လက္နက္မပါဘဲ ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္ျဖင့္ မိမိ၏ ဆႏၵကို လြတ္လပ္ စြာ ထုတ္ေဖၚျပသႏိုင္သည္။
အပိုဒ္ (၄၅) - လူတိုင္းသည္ လြတ္လပ္စြာ အသင္းအပင္း၊ သမဂၢ၊ သမ၀ါယမ၊ စိုက္ပ်ဳိးေရး အသင္း၊ အစိုးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ အျခားေသာ အသင္းအပင္းမ်ားကို လြတ္ လပ္စြာ ဖဲြ႔စည္းႏိုင္သည္။ႏိုင္ငံံျခားသားအလုပ္သမားမ်ားအတြက္ အလုပ္ခြင္အတြင္း သတ္မွတ္ထားခ်က္မ်ား
အလုပ္သမားလက္မွတ္သက္တမ္းတိုးရာတြင္ လုပ္ေဆာင္ရမည့္ အဆင့္မ်ား
ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္းသို႔ တရားမ၀င္ ေရာက္ရွိလာသည့္ ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားမ်ားကို အ လုပ္သမားမွတ္ပံုတင္ ျပဳလုပ္၍ တရား၀င္ျဖစ္လာေစရန္ ခြင့္ျပဳလာခဲ့သည္မွာ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္မွ ယေန႔ထိပင္ျဖစ္သည္။ အလုပ္သမားလက္မွတ္မ်ားကိုလည္း အစိုးရအဖြဲ႔မွ ႏွစ္စဥ္ (၁) ႏွစ္ သက္တမ္းျဖင့္ ခြင့္ျပဳ၍ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္း တရား၀င္ ေနထိုင္ခြင့္ႏွင့္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ျပဳခဲ့သည္။
အလုပ္သမားလက္မွတ္လုပ္ေဆာင္ပံုႏွင့္ ခြင့္ျပဳသည့္လုပ္ငန္းမ်ား အုပ္ခ်ဳပ္ေရး႐ံုးႏွင့္ အမ်ဳိးသားမွတ္ပံုတင္ဌာနတုိ႔၏လုပ္ငန္း
၁- ေဒသဆိုင္ရာ႐ံုး၊ ရပ္ကြက္လူႀကီးမ်ားႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေကာ္မတီတို႔ႏွင့္ပူးေပါင္း၍ ေသာေထာ ပံုစံ (၁) ႏွင့္ ရပ္ရြာတိုးတက္ ေရးအတြက္ ဖဲြ႔စည္းထားေသာ အဖဲ႔ြတုိ႔ ပူးေပါင္း ေလ့လာေတြ႔ရွိခ်က္။
၂- ေဒသဆိုင္ရာ မွတ္ပံုတင္ဌာနတြင္ ဓါတ္ပံု႐ိုက္ျခင္း။
၃- လက္ေဗြႏွိပ္ယူျခင္း။
၄- ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမား အိမ္ေထာင္စုစာရင္းပံုစံ (ေထာေလာ) ၁၃။
၅- ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားအတြက္ မွတ္ပုံတင္ျပဳလုပ္ေပးျခင္း။
၆- ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားအတြက္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္ လက္မွတ္ျပဳလုပ္ေပးျခင္း။
က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနမွ လုပ္ေဆာင္ေပးရမည့္ တာ၀န္မ်ား
၁။ ေရာဂါစစ္ေဆးျခင္းႏွင့္ က်န္းမာေရးအာမခံျပဳလုပ္ေပးျခင္း။
၂။ က်န္းမာေရးစစ္ေဆးျခင္းသည္ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္ရရွိေရးအတြက္ ျဖစ္သည္။
က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနႏွင့္ က်န္းမာေရးအာမခံဌာနတို႔၏ ထုတ္ျပန္ေၾကျငာခ်က္
၂၀၀၁ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၂၁ ရက္ေန႔တြင္ က်န္းမာေရးဌာနႏွင့္၊ က်န္မာေရး အာမခံဌာ နတို႔က ႏိုင္ငံျခားသား အလုပ္သမားမ်ား က်န္းမာေရးစစ္ေဆးမႈျပဳလုပ္၍ ေအာက္ပါေရာဂါ (၇) မ်ဳိးကို ေတြ႔ရွိသူမ်ားအား အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္ ျပဳမည္မဟုတ္ဟု ထုတ္ျပန္ေၾကျငာလိုက္ သည္။
၁။ တီဗြီေရာဂါပိုးရွိေနသူ
၂။ အနာႀကီးေရာဂါရွိသူ (အႏူေရာဂါ)
၃။ ဆင္ေျခေထာက္ေရာဂါပိုးရွိသူ
၄။ ဆဖလစ္ေရာဂါပုိးရွိသူ
၅။ ျပစ္ဒဏ္ေပးႏိုင္ေလာက္သည့္ မူးယစ္ေဆး၀ါးမ်ားကုိ သံုးစြဲသူ
၆။ အရက္ေသာက္မ်ားလြန္း၍ အရက္ကၽြမ္းသည့္ေရာဂါခံစားေနရသူ
၇။ စိတ္ေရာဂါေ၀ဒနာခံစားေနရသူႏွင့္လူစဥ္မမွီဒုကၡိတျဖစ္ေနသူ
အလုပ္သမား၀န္ႀကီးဌာနမွ လုပ္ေဆာင္ေပးရမည့္တာ၀န္မ်ား
၁။အလုပ္ရွင္က ငွားရမ္းလိုေသာ ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားအေရအတြက္။
၂။ လုပ္ငန္းခြင္အလိုက္ လုိအပ္သည့္ အလုပ္ေနရာအတြက္ (၇) ရက္ႀကိဳတင္၍ အလုပ္သ မားလူသစ္ ေလွ်ာက္လႊာမ်ားကို လက္ခံရမည္။
၃။ အလုပ္ရွင္အား ငွားရမ္းလိုသည့္ အလုပ္သမားအေရအတြက္ ခြဲတမ္းကို သတ္မွတ္ေပး ရမည္။
၄။ ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားကုိယ္တိုင္ မလာေရာက္ႏိုင္ပါက (သို႔မဟုတ္) ကိုယ္စားလွယ္ ျဖစ္သူသည္ အလုပ္သမားလက္မွတ္အတြက္ လာေရာက္၍ ေလွ်ာက္လႊာတင္ရမည္။
၅။ ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားအတြက္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္အတြက္ ခြင့္ျပဳေပးျခင္း ဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းမ်ားကို စီစစ္ေပးရမည္။
၆။ ခြင့္ျပဳၿပီးေသာ ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားမ်ား၏ ကုိယ္ေရးအခ်က္အလက္မ်ားကုိလည္း အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရာ႐ံုး သို႔ ပိုေဆာင္ ေပးရမည္။ အလုပ္သမားလက္မွတ္မ်ားကို ႐ုိက္ႏွိပ္ေပး၍ အ လုပ္သမား႐ံုးသို႔ ျပန္လည္ေပးပို႔ရမည္။
၇။ အကယ္၍ အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္မျပဳပါက လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရး၀န္ႀကီးဌာနသို႔ သက္ဆိုင္သူ ၏ ကိုယ္ေရး အခ်က္အလက္မ်ားကို ေပးပို႔၍ ထိုသူအား ေနရင္းႏိုင္ငံသို႔ ျပန္လည္ပို႔ေဆာင္ ေပးရမည္။
အလုပ္သမားလက္မွတ္အတြက္ ေပးေဆာင္ရမည့္ေငြ ပမာဏ
- က်န္းမာေရးအတြက္ ေဆးစစ္ျခင္း ကုန္က်ေငြ ဘတ္ (၆၀၀)
- တႏွစ္စာအတြက္ က်န္းမာေရးအာမခံ ဘတ္ေငြ (၁,၃၀၀)
- အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္ျပဳရန္ ေလွ်ာက္လႊာတေစာင္လွ်င္ ဘတ္ေငြ (၁၀၀)
- တႏွစ္စာအတြက္ က်န္းမာေရးအာမခံ ဘတ္ေငြ (၁,၃၀၀)
- အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္ျပဳရန္ ေလွ်ာက္လႊာတေစာင္လွ်င္ ဘတ္ေငြ (၁၀၀)
အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္ လက္မွတ္အတြက္ ကုန္က်စရိတ္
၁- အလုပ္လုပ္ခြင့္ (၁) ႏွစ္ သက္တမ္းအတြက္ ဘတ္ေငြ ၁,၈၀၀
၂- အလုပ္လုပ္ခြင့္ (၆) လ သက္တမ္းအတြက္ ဘတ္ေငြ ၉၀၀
၃- အလုပ္လုပ္ခြင့္ (၃) လ သက္တမ္းအတြက္ ဘတ္ေငြ ၄၅၀
၁- အလုပ္လုပ္ခြင့္ (၁) ႏွစ္ သက္တမ္းအတြက္ ဘတ္ေငြ ၁,၈၀၀
၂- အလုပ္လုပ္ခြင့္ (၆) လ သက္တမ္းအတြက္ ဘတ္ေငြ ၉၀၀
၃- အလုပ္လုပ္ခြင့္ (၃) လ သက္တမ္းအတြက္ ဘတ္ေငြ ၄၅၀
ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားမ်ားအတြက္ လုပ္ကိုင္ခြင့္ျပဳသည့္ လုပ္ငန္းအမ်ဳိးအစားမ်ား
၁- ကုန္းလမ္း၊ ေရလမ္းပို႔ေဆာင္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္လုပ္ကိုင္သူမ်ား၊ သတၱဳတြင္း (မိုင္း) လုပ္သားမ်ား၊ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္သားမ်ား၊ စည္သြတ္စက္႐ုံ၊ စိုက္ပ်ဳိးေရးၿခံမ်ား၊ ပစၥည္း သိုေလွာင္သည့္ ဂိုေဒါင္မ်ား၊
၂- ငါးဖမ္းေလွလိုက္သည့္အလုပ္သမားမ်ား၊ ငါး၊ ပုဇြန္ ေရာင္း၀ယ္သည့္ ဒိုင္မ်ားတြင္အလုပ္ လုပ္ေနသူမ်ား၊ ပင္လယ္ အစားအစာႏွင့္ ဆိုင္ေသာ ကုန္ပစၥည္းမ်ား ထုတ္လုပ္သည့္ လုပ္ ငန္းမ်ား။
၃- လုပ္အားကုိ အဓိက အသံုးျပဳရသည့္ စက္႐ံု၊ အလုပ္႐ံုမ်ား (သို႔မဟုတ္) လုပ္ငန္းမ်ား။
၄- အိမ္ေဖၚအလုပ္သမားမ်ား
၅- ေမြးျမဴေရးကန္ အလုပ္သမားမ်ား
၆- စိုက္ပ်ဳိးေရးၿခံမ်ားတြင္ သစ္ပင္ ပ်ဳိးပင္မ်ားကို စိုက္ပ်ဳိးေသာ အလုပ္သမားမ်ား
၁- ကုန္းလမ္း၊ ေရလမ္းပို႔ေဆာင္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္လုပ္ကိုင္သူမ်ား၊ သတၱဳတြင္း (မိုင္း) လုပ္သားမ်ား၊ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္သားမ်ား၊ စည္သြတ္စက္႐ုံ၊ စိုက္ပ်ဳိးေရးၿခံမ်ား၊ ပစၥည္း သိုေလွာင္သည့္ ဂိုေဒါင္မ်ား၊
၂- ငါးဖမ္းေလွလိုက္သည့္အလုပ္သမားမ်ား၊ ငါး၊ ပုဇြန္ ေရာင္း၀ယ္သည့္ ဒိုင္မ်ားတြင္အလုပ္ လုပ္ေနသူမ်ား၊ ပင္လယ္ အစားအစာႏွင့္ ဆိုင္ေသာ ကုန္ပစၥည္းမ်ား ထုတ္လုပ္သည့္ လုပ္ ငန္းမ်ား။
၃- လုပ္အားကုိ အဓိက အသံုးျပဳရသည့္ စက္႐ံု၊ အလုပ္႐ံုမ်ား (သို႔မဟုတ္) လုပ္ငန္းမ်ား။
၄- အိမ္ေဖၚအလုပ္သမားမ်ား
၅- ေမြးျမဴေရးကန္ အလုပ္သမားမ်ား
၆- စိုက္ပ်ဳိးေရးၿခံမ်ားတြင္ သစ္ပင္ ပ်ဳိးပင္မ်ားကို စိုက္ပ်ဳိးေသာ အလုပ္သမားမ်ား
ေရြ႔ေျပာင္းအလုပ္သမားမ်ားကို ခြင့္ျပဳေသာလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ကန္႔သတ္ခ်က္မ်ား
၂၀၀၆ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၁၉ ရက္ေန႔တြင္ ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားမ်ားျဖစ္သည့္ လာအုိ၊ ျမန္မာ၊ ကေမၻာဒီယားစသည့္ (၃) ႏိုင္ငံမွ ႏိုင္ငံသားမ်ားအား ၂၀၀၇ ခုႏွစ္အတြက္ထိုင္းႏိုင္ငံ အတြင္း တရား၀င္ေနထိုင္အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ၀န္ႀကီးမ်ား အစည္းအေ၀းက ေအာက္ပါအတိုင္း သေဘာတူညီလိုက္သည္။
ေဖေဖၚ၀ါရီလ ၂၈ ရက္ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ႏွင့္ ဂ်ဴလိုင္လ ၃၀ ရက္ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္တြင္ ထိုင္းႏိုင္ငံ တြင္ ေနထိုင္ခြင့္ႏွင့္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္ သက္တမ္းကုန္ဆံုးေတာ့မည့္ ႏိုင္ငံျခားသား အလုပ္ သမားမ်ားအား ေနရင္းႏိုင္ငံသို႔ ျပန္မပို႔မီ စပ္ၾကား ေနာက္ထပ္ တႏွစ္ ထပ္မံေနထိုင္ အလုပ္ လုပ္ကုိင္ခြင့္ျပဳခဲ့သည္။
၂၀၀၆ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၁၉ ရက္ေန႔တြင္ ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားမ်ားျဖစ္သည့္ လာအုိ၊ ျမန္မာ၊ ကေမၻာဒီယားစသည့္ (၃) ႏိုင္ငံမွ ႏိုင္ငံသားမ်ားအား ၂၀၀၇ ခုႏွစ္အတြက္ထိုင္းႏိုင္ငံ အတြင္း တရား၀င္ေနထိုင္အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ၀န္ႀကီးမ်ား အစည္းအေ၀းက ေအာက္ပါအတိုင္း သေဘာတူညီလိုက္သည္။
ေဖေဖၚ၀ါရီလ ၂၈ ရက္ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ႏွင့္ ဂ်ဴလိုင္လ ၃၀ ရက္ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္တြင္ ထိုင္းႏိုင္ငံ တြင္ ေနထိုင္ခြင့္ႏွင့္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္ သက္တမ္းကုန္ဆံုးေတာ့မည့္ ႏိုင္ငံျခားသား အလုပ္ သမားမ်ားအား ေနရင္းႏိုင္ငံသို႔ ျပန္မပို႔မီ စပ္ၾကား ေနာက္ထပ္ တႏွစ္ ထပ္မံေနထိုင္ အလုပ္ လုပ္ကုိင္ခြင့္ျပဳခဲ့သည္။
ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားမ်ား လက္မွတ္ေတာင္းခံပံု အဆင့္ဆင့္
- အလုပ္ရွင္က လုိအပ္သည့္အလုပ္သမားအေရအတြက္ (ကုိတာ) ကို တင္ျပရမည္။
- လုိအပ္သည့္ လုပ္ငန္းေနရာမ်ားတြင္ ထိုင္းအလုပ္သမားမ်ားကို အစားထိုးရန္ (၇) ရက္ ေလွ်ာက္လႊာေခၚၿပီးမွ ႏိုင္ငံျခား သား အလုပ္သမားမ်ားကို ခြင့္ျပဳရမည္။
- အလုပ္သမားလက္မွတ္အတြက္ ေဆးစစ္ေဆးျခင္းႏွင့္ ဆရာ၀န္၏ က်န္းမာေရးအာမခံ ေဆးေထာက္ခံစာကို ၾသဂုတ္လ ၁၅ ရက္ေန႔ထက္ ေနာက္မက်ေစဘဲ ယူေဆာင္လာႏိုင္ ရမည္။
- အလုပ္ရွာေဖြေရးႏွင့္ အလုပ္သမား၀န္ႀကီးဌာနမွ အလုပ္သမားမ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ ကုိယ္ေရးအခ်က္ အလက္ မ်ားကုိ လက္ခံရရွိသည့္ ရက္ေပါင္း (၆၀) အတြင္း အလုပ္သမား လက္မွတ္ကုိ ထုတ္ေပးမည္ျဖစ္သည္။
- အလုပ္ရွင္က လုိအပ္သည့္အလုပ္သမားအေရအတြက္ (ကုိတာ) ကို တင္ျပရမည္။
- လုိအပ္သည့္ လုပ္ငန္းေနရာမ်ားတြင္ ထိုင္းအလုပ္သမားမ်ားကို အစားထိုးရန္ (၇) ရက္ ေလွ်ာက္လႊာေခၚၿပီးမွ ႏိုင္ငံျခား သား အလုပ္သမားမ်ားကို ခြင့္ျပဳရမည္။
- အလုပ္သမားလက္မွတ္အတြက္ ေဆးစစ္ေဆးျခင္းႏွင့္ ဆရာ၀န္၏ က်န္းမာေရးအာမခံ ေဆးေထာက္ခံစာကို ၾသဂုတ္လ ၁၅ ရက္ေန႔ထက္ ေနာက္မက်ေစဘဲ ယူေဆာင္လာႏိုင္ ရမည္။
- အလုပ္ရွာေဖြေရးႏွင့္ အလုပ္သမား၀န္ႀကီးဌာနမွ အလုပ္သမားမ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ ကုိယ္ေရးအခ်က္ အလက္ မ်ားကုိ လက္ခံရရွိသည့္ ရက္ေပါင္း (၆၀) အတြင္း အလုပ္သမား လက္မွတ္ကုိ ထုတ္ေပးမည္ျဖစ္သည္။
အလုပ္ေနရာေျပာင္းေရြ႔ျခင္းႏွင့္ ခ႐ိုင္ေျပာင္းေရြ႕ျခင္း
ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားမ်ားအေနျဖင့္ အလုပ္ရွင္သစ္၊ အလုပ္ေနရာသစ္ ေျပာင္းေရႊ႔လို လွ်င္ မိမိေျပာင္းေရြ႔မည့္ အလုပ္ရွင္သည္ ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမား ေခၚယူခြင့္ရွိၿပီးသူ (ကုိတာ) သာ ျဖစ္ရမည္။ အလုပ္သမားလက္မွတ္ ရွိထားၿပီးသူသည္ အလုပ္ေနရာသစ္၊ အလုပ္ရွင္သစ္ေျပာင္းေရြ႔လိုပါက ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားမ်ားအတြက္ အလုပ္ လုပ္ကိုင္ ခြင့္ျပဳထားသည္ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္သာ ေျပာင္းေရႊ႔ခြင့္ျပဳမည္ျဖစ္သည္။ ေအာက္ပါအေၾကာင္း မ်ား ျဖစ္လာပါက အလုပ္ရွင္သစ္ (သို႔မဟုတ္) အလုပ္ေနရာသစ္ ေျပာင္းေရႊ႔ႏိုင္သည္။
- အလုပ္သမားက အမွားတစံုတရာ က်ဴးလြန္မႈမရွိဘဲ မတရား အလုပ္မွ ထုတ္ပစ္လိုက္ျခင္း၊ ရပ္စဲလိုက္ျခင္း၊
- ျပည္နယ္တခုအတြင္း၊ ခ႐ိုင္တခုအတြင္း အလုပ္သမားအေနျဖင့္ (၇) ရက္အတြင္း အလုပ္ ရွင္သစ္ကုိ ရွာရမည္။
- အလုပ္ရွင္သစ္အေနျဖင့္လည္း ၎၏အလုပ္သမားျဖစ္ေၾကာင္းကို တာ၀န္ရွိသူထံသို႔လာေရာက္ အေၾကာင္း ၾကားရမည္။
- အလုပ္လုပ္ခြင့္ရမည့္ သက္တမ္းမွာလည္း နဂုိမူလ ခြင့္ျပဳထားသည့္ သက္တမ္းအတိုင္း သာ ျဖစ္သည္။
ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားမ်ားအေနျဖင့္ အလုပ္ရွင္သစ္၊ အလုပ္ေနရာသစ္ ေျပာင္းေရႊ႔လို လွ်င္ မိမိေျပာင္းေရြ႔မည့္ အလုပ္ရွင္သည္ ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမား ေခၚယူခြင့္ရွိၿပီးသူ (ကုိတာ) သာ ျဖစ္ရမည္။ အလုပ္သမားလက္မွတ္ ရွိထားၿပီးသူသည္ အလုပ္ေနရာသစ္၊ အလုပ္ရွင္သစ္ေျပာင္းေရြ႔လိုပါက ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားမ်ားအတြက္ အလုပ္ လုပ္ကိုင္ ခြင့္ျပဳထားသည္ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္သာ ေျပာင္းေရႊ႔ခြင့္ျပဳမည္ျဖစ္သည္။ ေအာက္ပါအေၾကာင္း မ်ား ျဖစ္လာပါက အလုပ္ရွင္သစ္ (သို႔မဟုတ္) အလုပ္ေနရာသစ္ ေျပာင္းေရႊ႔ႏိုင္သည္။
- အလုပ္သမားက အမွားတစံုတရာ က်ဴးလြန္မႈမရွိဘဲ မတရား အလုပ္မွ ထုတ္ပစ္လိုက္ျခင္း၊ ရပ္စဲလိုက္ျခင္း၊
- ျပည္နယ္တခုအတြင္း၊ ခ႐ိုင္တခုအတြင္း အလုပ္သမားအေနျဖင့္ (၇) ရက္အတြင္း အလုပ္ ရွင္သစ္ကုိ ရွာရမည္။
- အလုပ္ရွင္သစ္အေနျဖင့္လည္း ၎၏အလုပ္သမားျဖစ္ေၾကာင္းကို တာ၀န္ရွိသူထံသို႔လာေရာက္ အေၾကာင္း ၾကားရမည္။
- အလုပ္လုပ္ခြင့္ရမည့္ သက္တမ္းမွာလည္း နဂုိမူလ ခြင့္ျပဳထားသည့္ သက္တမ္းအတိုင္း သာ ျဖစ္သည္။
အလုပ္ေျပာင္းေရႊ႔ရာတြင္ လုိအပ္သည့္စာရြက္စာတမ္းမ်ား
- မူရင္းအလုပ္သမားလက္မွတ္အေဟာင္း။
- အလုပ္သမားလက္မွတ္အတြက္ သက္တမ္းတုိးသည့္ ပံုစံစာရြက္ ေသာေထာ ၁၃။
- အလုပ္သမား၏ ကုိယ္ေရးအခ်က္အလက္မ်ားပါ၀င္သည့္ ပံုစံစာရြက္ ေထာေလာ ၃၈/၁။
- အလုပ္ရွင္၏ ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမား ငွားရမ္းခိုင္းေစႏိုင္သည့္ အေရအတြက္ ေထာက္ ခံစာ (ကုိတာ)။
- လုပ္ငန္းႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္ စာရြက္စာတမ္းမ်ား၊ ဥပမာ- ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား ျဖစ္ပါက အလုပ္ရွင္၏ လုပ္ငန္းႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ သေဘာတူညီခ်က္ စာရြက္စာတမ္းမ်ား။
- ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီးဌာန၏ ႏိုင္ငံျခားသား အလုပ္သမားအား ခ႐ိုင္ကူးခြင့္ႏွင့္ သက္ဆိုင္ သည့္ စာရြက္စာ တမ္းမ်ား။
- အလုပ္ရွင္သစ္၏ အလုပ္႐ုံတည္ေနရာ လိပ္စာသစ္။
- ကုိယ္စားလွယ္ လႊဲစာျဖင့္လာပါက တံဆိပ္ေခါင္း အတြက္ကုန္က်စရိတ္ (၁၀)ဘတ္။ (ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္ သမား ကုိယ္တိုင္ မလာႏိုင္သည့္ အေျခအေနျဖစ္ပါက)
- မူရင္းအလုပ္သမားလက္မွတ္အေဟာင္း။
- အလုပ္သမားလက္မွတ္အတြက္ သက္တမ္းတုိးသည့္ ပံုစံစာရြက္ ေသာေထာ ၁၃။
- အလုပ္သမား၏ ကုိယ္ေရးအခ်က္အလက္မ်ားပါ၀င္သည့္ ပံုစံစာရြက္ ေထာေလာ ၃၈/၁။
- အလုပ္ရွင္၏ ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမား ငွားရမ္းခိုင္းေစႏိုင္သည့္ အေရအတြက္ ေထာက္ ခံစာ (ကုိတာ)။
- လုပ္ငန္းႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္ စာရြက္စာတမ္းမ်ား၊ ဥပမာ- ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား ျဖစ္ပါက အလုပ္ရွင္၏ လုပ္ငန္းႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ သေဘာတူညီခ်က္ စာရြက္စာတမ္းမ်ား။
- ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီးဌာန၏ ႏိုင္ငံျခားသား အလုပ္သမားအား ခ႐ိုင္ကူးခြင့္ႏွင့္ သက္ဆိုင္ သည့္ စာရြက္စာ တမ္းမ်ား။
- အလုပ္ရွင္သစ္၏ အလုပ္႐ုံတည္ေနရာ လိပ္စာသစ္။
- ကုိယ္စားလွယ္ လႊဲစာျဖင့္လာပါက တံဆိပ္ေခါင္း အတြက္ကုန္က်စရိတ္ (၁၀)ဘတ္။ (ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္ သမား ကုိယ္တိုင္ မလာႏိုင္သည့္ အေျခအေနျဖစ္ပါက)
ကုန္က်စရိတ္
-အလုပ္ေနရာ တိုး၍ေျပာင္းေရႊ႔ခြင့္ ျပဳသည့္အတြက္ ကုန္က်စရိတ္ ဘတ္ေငြ ၁၅၀
- အလုပ္ေနရာသစ္ႏွင့္ အလုပ္႐ုံေနရာကို တိုး၍ ခြင့္ျပဳျခင္းအတြက္ ဘတ္ေငြ ၁၅၀ ေျပာင္း ေရႊ႔ခြင့္ျပဳရန္ ေလွ်ာက္လႊာအတြက္ ဘတ္ေငြ ၁၅၀ (ခ်င္းမိုင္တြင္ ဘတ္ ၁၀၀)
-အလုပ္ေနရာ တိုး၍ေျပာင္းေရႊ႔ခြင့္ ျပဳသည့္အတြက္ ကုန္က်စရိတ္ ဘတ္ေငြ ၁၅၀
- အလုပ္ေနရာသစ္ႏွင့္ အလုပ္႐ုံေနရာကို တိုး၍ ခြင့္ျပဳျခင္းအတြက္ ဘတ္ေငြ ၁၅၀ ေျပာင္း ေရႊ႔ခြင့္ျပဳရန္ ေလွ်ာက္လႊာအတြက္ ဘတ္ေငြ ၁၅၀ (ခ်င္းမိုင္တြင္ ဘတ္ ၁၀၀)
အလုပ္ေနရာသစ္သို႔ နာမည္စာရင္း၀င္ျခင္း၊ ေျပာင္းေရႊ႔ျခင္း၊ အလုပ္မွ ထြက္ျခင္း
ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားမ်ားကို ငွားရမ္းခိုင္းေစထားေသာ အလုပ္ရွင္၊ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံျခား သား အလုပ္သမားမ်ားက အျခားေသာ ခ႐ိုင္၊ ျပည္နယ္မ်ားသို႔ ထြက္၍ အ လုပ္ လုပ္လိုလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ အလုပ္မွ ရပ္စဲလိုလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ အလုပ္ရွင္သစ္သို႔ နာမည္စာရင္း သြင္းျခင္း (က်င့္ေခါက္)၊ အလုပ္ရွင္သစ္သို႔ ေျပာင္းေရႊ႔ (က်င့္႐ိုက္) လွ်င္ အလုပ္သမားကို လက္ခံေၾကာင္း၊ ေျပာင္းေရႊ႔ေၾကာင္း၊ အလုပ္မွ ထြက္ခြာသည့္ အေၾကာင္းကုိ ၁၅ ရက္အတြင္း သတ္မွတ္ထားသည့္ ပံုစံ စာရြက္တြင္ ျဖည့္သြင္း၍ သက္ဆိုင္ရာ အလုပ္သမား႐ုံးသို႔ အ ေၾကာင္းၾကားရမည္ ျဖစ္သည္။
ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားမ်ားကို ငွားရမ္းခိုင္းေစထားေသာ အလုပ္ရွင္၊ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံျခား သား အလုပ္သမားမ်ားက အျခားေသာ ခ႐ိုင္၊ ျပည္နယ္မ်ားသို႔ ထြက္၍ အ လုပ္ လုပ္လိုလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ အလုပ္မွ ရပ္စဲလိုလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ အလုပ္ရွင္သစ္သို႔ နာမည္စာရင္း သြင္းျခင္း (က်င့္ေခါက္)၊ အလုပ္ရွင္သစ္သို႔ ေျပာင္းေရႊ႔ (က်င့္႐ိုက္) လွ်င္ အလုပ္သမားကို လက္ခံေၾကာင္း၊ ေျပာင္းေရႊ႔ေၾကာင္း၊ အလုပ္မွ ထြက္ခြာသည့္ အေၾကာင္းကုိ ၁၅ ရက္အတြင္း သတ္မွတ္ထားသည့္ ပံုစံ စာရြက္တြင္ ျဖည့္သြင္း၍ သက္ဆိုင္ရာ အလုပ္သမား႐ုံးသို႔ အ ေၾကာင္းၾကားရမည္ ျဖစ္သည္။
လိုအပ္သည့္စာရြက္စာတမ္း အေထာက္အထားမ်ား
- အလုပ္ရွင္၏ ႏိုင္ငံသားစိစစ္ေရးကဒ္ျပား
- ေသာေထာ ပံုစံ (၁၀)
- အလုပ္သမား၏ အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္ျပဳသည့္ လက္မွတ္
- လုပ္ငန္းႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ စာရြက္စာတမ္းမ်ား
- ကုိယ္စားလွယ္လႊဲစာ (အလုပ္ရွင္ကိုယ္တိုင္ မလာေရာက္ႏိုင္ပါက)
အလုပ္ရွွင္အသစ္၊ အလုပ္ေနရာသစ္ ေျပာင္းေရႊ႔ရာတြင္ လုပ္ေဆာင္ပံုအဆင့္ဆင့္ (အလုပ္ရွင္သစ္ေျပာင္းျခင္း)
ေအာက္ပါ အေၾကာင္းမ်ားျဖစ္ေပၚလာလွ်င္ အလုပ္သမားသည္ အလုပ္ရွင္အသစ္သို႔ ေျပာင္း ေရႊ႔အလုပ္လုပ္ကိုင္ႏိုင္သည္။
- အလုပ္ရွင္ေဟာင္း ေသဆံုးသြားသည့္အခါတြင္ျဖစ္ေစ၊
- အလုပ္ရွင္က လုပ္ငန္းကုိ ရပ္စဲလိုက္ျခင္း သို႔မဟုတ္ လုပ္ငန္းေျပာင္း၍ လုပ္ကုိင္ျခင္း၊
- ညႇဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္ ေစခိုင္းျခင္း၊ အတင္းအၾကပ္ေစခိုင္းျခင္း၊ ႐ိုက္ႏွက္ျခင္း၊ အဓမၼျပဳက်င့္ ျခင္းႏွင့္ လုပ္အားခ မရွင္းေပးသည့္ အျဖစ္မ်ဳိးျဖစ္ေပၚလာသည့္ အခါတြင္ အလုပ္ရွင္ အသစ္ ေျပာင္းခြင့္ျပဳသည္။
အလုပ္ရွင္အသစ္ေျပာင္းသည့္အခါတြင္ လုိအပ္သည့္ စာရြက္စာတမ္းမ်ား
- ေသာေထာ ပံုစံ ၁၃
- ေထာေလာ ပံုစံ ၃၈/၁
- ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားမ်ားကို ငွားရမ္းခြင့္ျပဳသည့္ ဦးေရ (ကုိတာ) စာရြက္စာတမ္း မ်ား၊
- အလုပ္ရွင္၏ ႏိုင္ငံသားစိစစ္ေရးကဒ္ျပား၊
- အလုပ္႐ုံတည္ရွိသည့္ လိပ္စာအျပည့္အစံု၊
- ကိုယ္စားလွယ္လႊဲစာျဖင့္လာပါက တံဆိပ္ေခါင္းခ ၁၀ ဘတ္ (အလုပ္သမားကိုယ္တိုင္မလာႏုိင္ပါက)
- အလုပ္ရွင္၏ ႏိုင္ငံသားစိစစ္ေရးကဒ္ျပား
- ေသာေထာ ပံုစံ (၁၀)
- အလုပ္သမား၏ အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္ျပဳသည့္ လက္မွတ္
- လုပ္ငန္းႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ စာရြက္စာတမ္းမ်ား
- ကုိယ္စားလွယ္လႊဲစာ (အလုပ္ရွင္ကိုယ္တိုင္ မလာေရာက္ႏိုင္ပါက)
အလုပ္ရွွင္အသစ္၊ အလုပ္ေနရာသစ္ ေျပာင္းေရႊ႔ရာတြင္ လုပ္ေဆာင္ပံုအဆင့္ဆင့္ (အလုပ္ရွင္သစ္ေျပာင္းျခင္း)
ေအာက္ပါ အေၾကာင္းမ်ားျဖစ္ေပၚလာလွ်င္ အလုပ္သမားသည္ အလုပ္ရွင္အသစ္သို႔ ေျပာင္း ေရႊ႔အလုပ္လုပ္ကိုင္ႏိုင္သည္။
- အလုပ္ရွင္ေဟာင္း ေသဆံုးသြားသည့္အခါတြင္ျဖစ္ေစ၊
- အလုပ္ရွင္က လုပ္ငန္းကုိ ရပ္စဲလိုက္ျခင္း သို႔မဟုတ္ လုပ္ငန္းေျပာင္း၍ လုပ္ကုိင္ျခင္း၊
- ညႇဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္ ေစခိုင္းျခင္း၊ အတင္းအၾကပ္ေစခိုင္းျခင္း၊ ႐ိုက္ႏွက္ျခင္း၊ အဓမၼျပဳက်င့္ ျခင္းႏွင့္ လုပ္အားခ မရွင္းေပးသည့္ အျဖစ္မ်ဳိးျဖစ္ေပၚလာသည့္ အခါတြင္ အလုပ္ရွင္ အသစ္ ေျပာင္းခြင့္ျပဳသည္။
အလုပ္ရွင္အသစ္ေျပာင္းသည့္အခါတြင္ လုိအပ္သည့္ စာရြက္စာတမ္းမ်ား
- ေသာေထာ ပံုစံ ၁၃
- ေထာေလာ ပံုစံ ၃၈/၁
- ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားမ်ားကို ငွားရမ္းခြင့္ျပဳသည့္ ဦးေရ (ကုိတာ) စာရြက္စာတမ္း မ်ား၊
- အလုပ္ရွင္၏ ႏိုင္ငံသားစိစစ္ေရးကဒ္ျပား၊
- အလုပ္႐ုံတည္ရွိသည့္ လိပ္စာအျပည့္အစံု၊
- ကိုယ္စားလွယ္လႊဲစာျဖင့္လာပါက တံဆိပ္ေခါင္းခ ၁၀ ဘတ္ (အလုပ္သမားကိုယ္တိုင္မလာႏုိင္ပါက)
ကုန္က်မည့္ ေငြပမာဏ
- ေလွ်ာက္လႊာအတြက္ ဘတ္ေငြ ၁၀၀
- အလုပ္သမားလက္မွတ္အတြက္ ကုန္က်စရိတ္
- ေလွ်ာက္လႊာအတြက္ ဘတ္ေငြ ၁၀၀
- အလုပ္သမားလက္မွတ္အတြက္ ကုန္က်စရိတ္
သက္တမ္း ၁ ႏွစ္ထက္ မေက်ာ္လြန္ပါက ဘတ္ေငြ ၁,၈၀၀
သက္တမ္း ၆ လထက္ မေက်ာ္လြန္ပါက ဘတ္ေငြ ၉၀၀
သက္တမ္း ၃ လ ထက္မေက်ာ္လြန္ပါက ဘတ္ေငြ ၄၅၀
သက္တမ္း ၆ လထက္ မေက်ာ္လြန္ပါက ဘတ္ေငြ ၉၀၀
သက္တမ္း ၃ လ ထက္မေက်ာ္လြန္ပါက ဘတ္ေငြ ၄၅၀
လက္မွတ္ပ်က္စီးသြား၍ လက္မွတ္အသစ္ျပဳလုပ္ေပးရန္ ျပန္လည္ေတာင္းခံပံု
လက္မွတ္ပ်က္စီးသြားသည့္အခါတြင္ျဖစ္ေစ၊ ေပ်ာက္ဆံုးသြားသည့္အခါတြင္ျဖစ္ေစ၊ လက္ မွတ္တြင္ရွိသည့္ အေရးႀကီးသည့္ အခ်က္မ်ား ဖတ္႐ႈမရေအာင္ ပ်က္စီးေနသည့္ အခါမ်ား တြင္ လက္မွတ္အသစ္ကို ျပန္လည္ ေတာင္းခံႏိုင္သည္။
လက္မွတ္ပ်က္စီးသြားသည့္အခါတြင္ျဖစ္ေစ၊ ေပ်ာက္ဆံုးသြားသည့္အခါတြင္ျဖစ္ေစ၊ လက္ မွတ္တြင္ရွိသည့္ အေရးႀကီးသည့္ အခ်က္မ်ား ဖတ္႐ႈမရေအာင္ ပ်က္စီးေနသည့္ အခါမ်ား တြင္ လက္မွတ္အသစ္ကို ျပန္လည္ ေတာင္းခံႏိုင္သည္။
ေတာင္းခံရာတြင္ အသံုးျပဳရမည့္ စာရြက္စာတမ္းမ်ား
- ေသာေထာ ပံုစံ (၁၃)
- အလုပ္သမား၏ ကုိယ္ေရးအခ်က္အလက္မ်ားပါ၀င္ေသာ ေထာေလာ ပံုစံ ၃၈/၁
- ေပ်ာက္ဆံုးသည့္အေၾကာင္းကို တိုင္ၾကားထားေသာ ရဲစခန္း၏ ေထာက္ခံခ်က္
- အလုပ္သမား၏ ကိုယ္စားလွယ္လႊဲစာ တံဆိပ္ေခါင္းဖိုး ၁၀ ဘတ္ (အလုပ္သမားကိုယ္တိုင္မလာႏိုင္သည့္ အခါမ်ားတြင္)
လက္မွတ္ျပန္လည္ေတာင္းခံသည့္အခါတြင္ ကုန္က်မည့္ေငြပမာဏ
- ေလွ်ာက္လႊာအတြက္ ကုန္က်ေငြ ၁၀၀ ဘတ္
- လက္မွတ္အတြက္ ကုန္က်ေငြ ၁၅၀ ဘတ္
- ေသာေထာ ပံုစံ (၁၃)
- အလုပ္သမား၏ ကုိယ္ေရးအခ်က္အလက္မ်ားပါ၀င္ေသာ ေထာေလာ ပံုစံ ၃၈/၁
- ေပ်ာက္ဆံုးသည့္အေၾကာင္းကို တိုင္ၾကားထားေသာ ရဲစခန္း၏ ေထာက္ခံခ်က္
- အလုပ္သမား၏ ကိုယ္စားလွယ္လႊဲစာ တံဆိပ္ေခါင္းဖိုး ၁၀ ဘတ္ (အလုပ္သမားကိုယ္တိုင္မလာႏိုင္သည့္ အခါမ်ားတြင္)
လက္မွတ္ျပန္လည္ေတာင္းခံသည့္အခါတြင္ ကုန္က်မည့္ေငြပမာဏ
- ေလွ်ာက္လႊာအတြက္ ကုန္က်ေငြ ၁၀၀ ဘတ္
- လက္မွတ္အတြက္ ကုန္က်ေငြ ၁၅၀ ဘတ္
အလုပ္သမားလက္မွတ္႐ုပ္သိမ္းႏိုင္သည့္ အေျခအေနမ်ား ၁- တားျမစ္ထားသည့္ ေရာဂါရွိသူ။ ၂- တရား႐ုံးက ေထာင္ဒဏ္က်ခံရန္အတြက္ အမိန္႔ခ်ထားၿပီးသူ သို႔မဟုတ္ ျပစ္မႈမႀကီးမား သူမ်ားမွလြဲ၍။ ၃- သတ္မွတ္ထားသည့္ ရက္အတြင္း တာ၀န္ရွိသူထံ သြားေရာက္အေၾကာင္းၾကားျခင္း မရွိသူ။ ၄- အလုပ္သမား၀န္ႀကီးဌာန၏ အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္လက္မွတ္ကို ျပန္လည္႐ုပ္သိမ္းရန္ ညႊန္ ၾကားခ်က္ ရွိထားသူ။ ၅- အျခားခ႐ိုင္တခု၊ ျပည္နယ္တခုကို ခြင့္ျပဳခ်က္မရွိဘဲ သြားေရာက္သူ။ ၆- လူအမ်ားအတြက္ အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစႏိုင္သူ၊ တိုင္းျပည္အတြက္ အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစႏိုင္သူ၊ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ရန္လုပ္ေဆာင္ေနသူ၊ တိုင္းျပည္လံုၿခံဳေရးကို ထိခိုက္ေစႏိုင္သူ။ တိုင္းျပည္ လံုၿခံဳေရးအတြက္ ေစာင့္ၾကည့္ေပးေနသည့္ အဖြဲ႔မ်ား၏ အစီရင္ခံခ်က္အရ ျပည္ထဲေရး ၀န္ ႀကီးဌာနလက္ေအာက္ခံ ဌာနမ်ားကလည္း ယင္းအဆိုျပဳခ်က္ကို သေဘာတူညီသူ။ |
ပစ္မႈက်ဴးလြန္လွ်င္ က်ခံရမည့္ ျပစ္ဒဏ္ႏွင့္ အျခားေသာ ဥပေဒတြင္ျပဌာန္းထား ခ်က္မ်ား
ေအာက္တြင္ေဖၚျပထားေသာ ျပစ္မႈမ်ားကို က်ဴးလြန္သူ ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားႏွင့္ အလုပ္ရွင္တို႔သည္ ေငြဒဏ္ႏွင့္ ေထာင္ဒဏ္တို႔ကို ပူးတဲြ က်ခံရမည္
၁- အလုပ္လုပ္ခြင့္မျပဳေသာ ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားမ်ားကုိ လက္ခံထားသူ အလုပ္ရွင္ သည္ (ဥပေဒ အပုိဒ္-၃၉) အရ ေထာင္ဒဏ္ ၃ ႏွစ္ ႏွင့္ ေငြဒဏ္ ၆၀,၀၀၀ သို႔မဟုတ္ ျပစ္ ဒဏ္ ႏွစ္ခုစလံုးကုိ ပူးတဲြ က်ခံရမည္။
၂- ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားအတြက္ အလုပ္သမားလက္မွတ္တြင္ သတ္မွတ္ထားသည့္ အလုပ္ေနရာတြင္ မလုပ္ဘဲ အျခားအလုပ္မ်ားတြင္ သြားေရာက္လုပ္ကိုင္ေနသည္ကုိ ေတြ႔ရွိ ပါက (ဥပေဒ အပိုဒ္.၃၉) အရ ေထာင္ဒဏ္ ၃ ႏွစ္၊ ေငြဒဏ္ ၆၀,၀၀၀ သို႔မဟုတ္ ျပစ္ဒဏ္ ႏွစ္ခုစလံုးကုိ ပူးတြဲ က်ခံရမည္။
၃- အလုပ္ရွင္သည္ ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမား လက္မွတ္ရွိသူ လူသစ္ကုိ လက္ခံထားလွ်င္ ျဖစ္ေစ၊ အျခားေသာ ေနရာတခုသို႔ သြားေရာက္အလုပ္လုပ္ေနသည္ကို အေၾကာင္း မၾကား လွ်င္ ျဖစ္ေစ (သို႔မဟုတ္) အလုပ္သမား အလုပ္မွ ထြက္သြားေၾကာင္းကို ၁၅ ရက္အတြင္း အေၾကာင္းမၾကားလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ ဥပေဒ အပိုဒ္. ၄၀ အရ ေထာင္ဒဏ္ (၁) ႏွစ္ သို႔မဟုတ္ ေငြဒဏ္ ဘတ္ ၂,၀၀၀ ႏွင့္ ျပစ္ဒဏ္ ႏွစ္ခုစလံုးကို ပူးတြဲက်ခံေစရမည္။
၄- ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားသည္ ခြင့္ျပဳခ်က္မရွိဘဲ အလုပ္လုပ္ေနသည္ကို ေတြ႔ရွိပါက၊ ဥပေဒ အပိုဒ္. ၇ အရ (၃)ႏွစ္ထက္ မေက်ာ္ေသာ ျပစ္ဒဏ္ႏွင့္ ေငြဒဏ္ ဘတ္ ၅,၀၀၀ ျပစ္ ဒဏ္ႏွစ္ခုစလံုးကုိ ပူးတြဲ က်ခံေစရ မည္။
၅- ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားသည္ လက္မွတ္တြင္ သတ္မွတ္ထားသည့္ အလုပ္တြင္ အ လုပ္ မလုပ္ကိုင္ဘဲ အျခားေသာ လုပ္ငန္းမ်ား၊ အလုပ္႐ံုမ်ား၊ ခ႐ိုင္မ်ားတြင္ သြားေရာက္လုပ္ ကိုင္ေနသည္ကို ေတြ႔ရွိပါက ေထာင္ဒဏ္ ၁ လ၊ ေငြဒဏ္ ဘတ္ ၂,၀၀၀ ႏွင့္ ျပစ္ဒဏ္ ႏွစ္ခု လံုးကုိ ပူးတြဲက်ခံေစရမည္။
၆- အလုပ္လုပ္ေနစဥ္တြင္ လက္မွတ္ကို မယူေဆာင္လာပါက ဘတ္ ၁,၀၀၀ ထက္မေက်ာ္ လြန္ေစဘဲ ဒဏ္႐ိုက္ႏိုင္သည္။
၇- ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားကို ငွားရမ္းထားေသာ အလုပ္ရွင္/ ေနထိုင္ရန္ အေဆာက္အ ဦး ေပးထားသူအား ေထာင္ဒဏ္ ၅ ႏွစ္ႏွင့္ ဒဏ္ေငြ ဘတ္ ၅၀,၀၀၀ ျပစ္ဒဏ္ေပးႏိုင္သည္။
၈- ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားကုိ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္း ေခၚေဆာင္လာသူအား ေထာင္ဒဏ္ ၁၀ ႏွစ္ ႏွင့္ ေငြဒဏ္ ၁၀၀,၀၀၀ ဒဏ္႐ိုက္ႏိုင္သည္။
၉- ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္းသုိ႔ တရားမ၀င္ ခိုး၀င္လာသူ ႏိုင္ငံျခားသား အလုပ္သမားသည္ ေထာင္ ဒဏ္ ၂ ႏွစ္၊ ေငြဒဏ္ ဘတ္ ၂၀,၀၀၀ သို႔မဟုတ္ ျပစ္ဒဏ္ ႏွစ္ခုလံုးကို ပူးတြဲက်ခံေစရမည္။
၁- အလုပ္လုပ္ခြင့္မျပဳေသာ ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားမ်ားကုိ လက္ခံထားသူ အလုပ္ရွင္ သည္ (ဥပေဒ အပုိဒ္-၃၉) အရ ေထာင္ဒဏ္ ၃ ႏွစ္ ႏွင့္ ေငြဒဏ္ ၆၀,၀၀၀ သို႔မဟုတ္ ျပစ္ ဒဏ္ ႏွစ္ခုစလံုးကုိ ပူးတဲြ က်ခံရမည္။
၂- ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားအတြက္ အလုပ္သမားလက္မွတ္တြင္ သတ္မွတ္ထားသည့္ အလုပ္ေနရာတြင္ မလုပ္ဘဲ အျခားအလုပ္မ်ားတြင္ သြားေရာက္လုပ္ကိုင္ေနသည္ကုိ ေတြ႔ရွိ ပါက (ဥပေဒ အပိုဒ္.၃၉) အရ ေထာင္ဒဏ္ ၃ ႏွစ္၊ ေငြဒဏ္ ၆၀,၀၀၀ သို႔မဟုတ္ ျပစ္ဒဏ္ ႏွစ္ခုစလံုးကုိ ပူးတြဲ က်ခံရမည္။
၃- အလုပ္ရွင္သည္ ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမား လက္မွတ္ရွိသူ လူသစ္ကုိ လက္ခံထားလွ်င္ ျဖစ္ေစ၊ အျခားေသာ ေနရာတခုသို႔ သြားေရာက္အလုပ္လုပ္ေနသည္ကို အေၾကာင္း မၾကား လွ်င္ ျဖစ္ေစ (သို႔မဟုတ္) အလုပ္သမား အလုပ္မွ ထြက္သြားေၾကာင္းကို ၁၅ ရက္အတြင္း အေၾကာင္းမၾကားလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ ဥပေဒ အပိုဒ္. ၄၀ အရ ေထာင္ဒဏ္ (၁) ႏွစ္ သို႔မဟုတ္ ေငြဒဏ္ ဘတ္ ၂,၀၀၀ ႏွင့္ ျပစ္ဒဏ္ ႏွစ္ခုစလံုးကို ပူးတြဲက်ခံေစရမည္။
၄- ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားသည္ ခြင့္ျပဳခ်က္မရွိဘဲ အလုပ္လုပ္ေနသည္ကို ေတြ႔ရွိပါက၊ ဥပေဒ အပိုဒ္. ၇ အရ (၃)ႏွစ္ထက္ မေက်ာ္ေသာ ျပစ္ဒဏ္ႏွင့္ ေငြဒဏ္ ဘတ္ ၅,၀၀၀ ျပစ္ ဒဏ္ႏွစ္ခုစလံုးကုိ ပူးတြဲ က်ခံေစရ မည္။
၅- ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားသည္ လက္မွတ္တြင္ သတ္မွတ္ထားသည့္ အလုပ္တြင္ အ လုပ္ မလုပ္ကိုင္ဘဲ အျခားေသာ လုပ္ငန္းမ်ား၊ အလုပ္႐ံုမ်ား၊ ခ႐ိုင္မ်ားတြင္ သြားေရာက္လုပ္ ကိုင္ေနသည္ကို ေတြ႔ရွိပါက ေထာင္ဒဏ္ ၁ လ၊ ေငြဒဏ္ ဘတ္ ၂,၀၀၀ ႏွင့္ ျပစ္ဒဏ္ ႏွစ္ခု လံုးကုိ ပူးတြဲက်ခံေစရမည္။
၆- အလုပ္လုပ္ေနစဥ္တြင္ လက္မွတ္ကို မယူေဆာင္လာပါက ဘတ္ ၁,၀၀၀ ထက္မေက်ာ္ လြန္ေစဘဲ ဒဏ္႐ိုက္ႏိုင္သည္။
၇- ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားကို ငွားရမ္းထားေသာ အလုပ္ရွင္/ ေနထိုင္ရန္ အေဆာက္အ ဦး ေပးထားသူအား ေထာင္ဒဏ္ ၅ ႏွစ္ႏွင့္ ဒဏ္ေငြ ဘတ္ ၅၀,၀၀၀ ျပစ္ဒဏ္ေပးႏိုင္သည္။
၈- ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားကုိ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္း ေခၚေဆာင္လာသူအား ေထာင္ဒဏ္ ၁၀ ႏွစ္ ႏွင့္ ေငြဒဏ္ ၁၀၀,၀၀၀ ဒဏ္႐ိုက္ႏိုင္သည္။
၉- ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္းသုိ႔ တရားမ၀င္ ခိုး၀င္လာသူ ႏိုင္ငံျခားသား အလုပ္သမားသည္ ေထာင္ ဒဏ္ ၂ ႏွစ္၊ ေငြဒဏ္ ဘတ္ ၂၀,၀၀၀ သို႔မဟုတ္ ျပစ္ဒဏ္ ႏွစ္ခုလံုးကို ပူးတြဲက်ခံေစရမည္။
ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားမ်ားအေနျဖင့္ အျခားခ႐ိုင္မ်ားသို႔ ထြက္ခြင့္ရွိ / မရွိ
လိုအပ္ပါက ထြက္ခြင့္ရွိပါသည္။
၁- ဥပေဒေၾကာင္းအရ လိုအပ္ခ်က္…
တရား႐ံုးတြင္ သက္ေသအျဖစ္ ထြက္ဆိုရန္ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးဌာန၏ စာျဖင့္ ေခၚယူျခင္းခံရသူ။
၂- အစိုးရဌာန၏ တရား၀င္စာျဖင့္ေခၚထားသူ
အလုပ္သမား၀န္ႀကီးဌာန သို႔မဟုတ္ ေဆးကုသရန္အတြက္ အျခားခ႐ိုင္သို႔ သြားရန္ လိုအပ္သူ။
၃-အျခားေသာခ႐ိုင္တခုသို႔ေရႊ႔ေျပာင္းခြင့္အတြက္အလုပ္သမား၀န္ႀကီးဌာန၏ခြင့္ျပဳခ်က္ရထားၿပီးသူ။
လိုအပ္ပါက ထြက္ခြင့္ရွိပါသည္။
၁- ဥပေဒေၾကာင္းအရ လိုအပ္ခ်က္…
တရား႐ံုးတြင္ သက္ေသအျဖစ္ ထြက္ဆိုရန္ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးဌာန၏ စာျဖင့္ ေခၚယူျခင္းခံရသူ။
၂- အစိုးရဌာန၏ တရား၀င္စာျဖင့္ေခၚထားသူ
အလုပ္သမား၀န္ႀကီးဌာန သို႔မဟုတ္ ေဆးကုသရန္အတြက္ အျခားခ႐ိုင္သို႔ သြားရန္ လိုအပ္သူ။
၃-အျခားေသာခ႐ိုင္တခုသို႔ေရႊ႔ေျပာင္းခြင့္အတြက္အလုပ္သမား၀န္ႀကီးဌာန၏ခြင့္ျပဳခ်က္ရထားၿပီးသူ။
ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားမ်ားအေနျဖင့္ အျခားေသာ ခ႐ိုင္၊ ျပည္နယ္တခုသို႔ ထြက္ခြာလိုလွ်င္ မည္သို႔ လုပ္ေဆာင္ရမည္နည္း။
၁- အထက္တြင္ သတ္မွတ္ထားသည့္ အခ်က္ ၁ မွ ၃ အတြင္း သတ္မွတ္ထားသူမ်ားကိုသာ ခြင့္ျပဳ မည္ျဖစ္သည္။
၂- အျခားေသာ ခ႐ိုင္သို႔ထြက္ခြင့္အတြက္ မိမိတို႔ႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ ၿမိဳ႔ေတာ္၀န္႐ံုး၊ ျပည္ထဲေရး ၀န္ ႀကီးဌာနလက္ေအာက္ခံ႐ံုး သို႔မဟုတ္ ထိုဌာနမ်ား၏ ကုိယ္စားအလုပ္လုပ္ကိုင္ေပးေနေသာ ႐ံုးမ်ား တြင္ သြားေရာက္၍ ေတာင္းခံႏိုင္သည္။
၁- အထက္တြင္ သတ္မွတ္ထားသည့္ အခ်က္ ၁ မွ ၃ အတြင္း သတ္မွတ္ထားသူမ်ားကိုသာ ခြင့္ျပဳ မည္ျဖစ္သည္။
၂- အျခားေသာ ခ႐ိုင္သို႔ထြက္ခြင့္အတြက္ မိမိတို႔ႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ ၿမိဳ႔ေတာ္၀န္႐ံုး၊ ျပည္ထဲေရး ၀န္ ႀကီးဌာနလက္ေအာက္ခံ႐ံုး သို႔မဟုတ္ ထိုဌာနမ်ား၏ ကုိယ္စားအလုပ္လုပ္ကိုင္ေပးေနေသာ ႐ံုးမ်ား တြင္ သြားေရာက္၍ ေတာင္းခံႏိုင္သည္။
ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားမ်ား၏ အခြင့္အေရးႏွင့္ပတ္သက္၍ ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ ဥပေဒတြင္ သတ္မွတ္ျပဌာန္း ထားခ်က္
အလုပ္သမား အကာအကြယ္ေပးေရးဥပေဒ၊ အလုပ္သမားဥပေဒ၊ ပညာေရးဆိုင္ရာအတြက္ ျပဌာန္းထားေသာ ဥပေဒ၊ ေလ်ာ္ေၾကးေငြႏွင့္ ပတ္သက္၍ ျပဌာန္းထားေသာ ဥပေဒ၊ လူမႈ ဖူလံုေရးဥပေဒတို႔တြင္ ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားတို႔၏ အခြင့္အေရးႏွင့္ပတ္သက္၍ ေအာက္ပါအတိုင္း ျပဌာန္းထားသည္။
၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ ျပဌာန္းထားေသာ အလုပ္သမား အကာအကြယ္ေပးေရး ဥပေဒတြင္
အလုပ္သမားအခြင့္အေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေအာက္ပါအတိုင္း ေဖၚျပထားသည္။
အပိုဒ္ (၅) အလုပ္ရွင္ဆိုသည္မွာ အလုပ္သမားကို လက္ခံ၍ အလုပ္ေပးထားၿပီး လုပ္အားခ ရွင္းေပးသူကို ဆိုလိုသည္။ ထို႔ျပင္ အလုပ္ရွင္၏ကုိယ္စားလွယ္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္သူ လူတ ဦးတေယာက္သည္လည္းေကာင္း၊ အလုပ္အား ပုဒ္ျပတ္ယူလုပ္သည့္ ပုဒ္ျပတ္အလုပ္ရွင္ သည္လည္းေကာင္း အလုပ္ရွင္စာရင္းတြင္ အက်ဳံး၀င္သည္။
အလုပ္သမားဆိုသည္မွာ အလုပ္ရွင္ထံတြင္ အခေၾကးေငြယူ၍ အလုပ္ လုပ္သူကုိ ဆိုလုိ သည္။
အလုပ္သေဘာတူခ်က္ အလုပ္ရွင္ႏွင့္ အလုပ္သမားၾကားတြင္ အခေၾကးေငြ မည္ေရြ႔မည္ မွ်ျဖင့္ လုပ္မည္ကုိ သေဘာတူညီ၍၊ စာရြက္စာတမ္းျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ စကားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ သေဘာတူညီထားခ်က္ကို ဆုိလိုသည္။
အလုပ္လုပ္သည့္ရက္ ဆုိသည္မွာ အလုပ္သမားအတြက္ သတ္မွတ္ထားေသာ အလုပ္ လုပ္ရမည့္ရက္မ်ားကို ဆုိလုိသည္။
လုပ္အားခ ဆိုသည္မွာ အလုပ္ရွင္က အလုပ္သမားအား နာရီျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ေန႔စဥ္ျဖစ္ေစ၊ အပတ္စဥ္ျဖစ္ေစ၊ လစဥ္ျဖစ္ေစ သို႔မဟုတ္ အခ်ိန္ကာလတခုအတြင္း အလုပ္သမား၏ အလုပ္ လုပ္ႏုိင္သည့္ အတိုင္းအတာေပၚမူ တည္၍ ရွင္းေပးသည့္ အခေၾကးေငြကို ဆုိလိုျခင္း ျဖစ္သည္။
အလုပ္ပိတ္ရက္ ဆုိသည္မွာ အပတ္စဥ္၊ ႐ိုးရာဓေလ့အရ အခါႀကီး ရက္ႀကီးမ်ားႏွင့္ ႏွစ္စဥ္ အလုပ္နားရက္ အတြက္ သတ္မွတ္ထားသည့္ ရက္မ်ားကို ဆိုလိုသည္။
အခ်ိန္ပို အတြက္ေပးရသည့္ လုပ္အားခ ဆုိသည္မွာ အလုပ္ခ်ိန္၏ ျပင္ပအခ်ိန္တြင္ အလုပ္ သမား၏ အခ်ိန္ပို လုပ္ေဆာင္ထားသည့္ လုပ္အားခကို အလုပ္ရွင္က ေပးရျခင္း ျဖစ္သည္။
ေလ်ာ္ေၾကးေငြ ဆိုသည္မွာ အလုပ္ရွင္မွ အလုပ္သမားအား အလုပ္မွ ရပ္စဲလိုက္သည့္အခါ တြင္ျဖစ္ေစ၊ အျခား ေသာ ျပႆနာမ်ား ေပၚေပါက္လာသည့္ အခါမ်ားတြင္ ေပးရသည့္ အခ ေၾကးေငြကုိ ဆိုလိုသည္။
အပုိဒ္ (၁၀) ေငြႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္ အလုပ္မ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ေနသူ သို႔မဟုတ္ ပ်က္စီး ဆံုး႐ႈံးလြယ္ေသာ ပစၥည္းမ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ေနသူမ်ားထံမွ အလုပ္ရွင္မ်ားအေနျဖင့္ ႀကိဳတင္ေငြေကာက္ခံႏိုင္ၿပီး အျခားေသာ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္မူ အလုပ္ရရွိေရးအတြက္ အာမခံေငြ ႏွင့္ ပ်က္စီးဆံုး႐ႈံးမႈအတြက္ ႀကိဳတင္ေငြေကာက္ခံျခင္း ျပဳ ၍မရပါ။
အပိုဒ္ (၂၄) အလုပ္သားစိတ္ဆႏၵသေဘာ မပါဘဲ အလုပ္ရွင္သည္ အလုပ္သမားအား အတင္းအၾကပ္ အခ်ိန္ပို အလုပ္ ေစခိုင္း၍ မရပါ။
အပုိဒ္ (၂၈) အလုပ္ရွင္သည္ အပတ္စဥ္ (သို႔မဟုတ္) အလုပ္လုပ္သည့္ ရက္ ၆ ရွိတိုင္း အ လုပ္သမားအား (၁) ရက္ နားခြင့္ေပးရမည္။
အပိုဒ္ (၃၀) လုပ္သက္ (၁) ႏွစ္ရွိ အလုပ္သမားတဦးသည္ ႏွစ္စဥ္ နားရက္အျဖစ္ အလုပ္ လုပ္သည့္ ရက္တြင္းမွ (၆) ရက္ နားခြင့္ရွိသည္။
အပုိဒ္ (၃၂) ဖ်ားနာေနပါကလည္း အလုပ္သမားအေနျဖင့္ ဆရာ၀န္၏ ေထာက္ခံခ်က္ျဖင့္ (၃) ရက္ထက္ေက်ာ္လြန္၍ အနားယူခြင့္ ရွိသည္။
အပိုဒ္ (၃၈) အမ်ဳိးသမီးအလုပ္သမားမ်ားအား သတၱဳမိုင္း၊ ေျမေအာက္၊ ေရေအာက္၊ ေတာင္ တြင္း ၀င္ေရာက္၍ လုပ္ကိုင္ရသည့္ အလုပ္မ်ား၊ ဥမင္လိုက္ေခါင္းမ်ား၊ မီးေတာင္မ်ား၊ ေျမျပင္အထက္ ၁၀ ကိုက္ ထက္ျမင့္ေသာ အ လုပ္မ်ား၊ ေပါက္ကြဲေစတတ္သည့္ ပစၥည္းမ်ား ထုတ္လုပ္သည့္ေနရာမ်ား၊ ယင္းပစၥည္းမ်ားကို ပို႔ေဆာင္သည့္ လုပ္ငန္းမ်ား၊ မီးေလာင္ေစ တတ္သည့္ ေနရာမ်ားတြင္ အလုပ္ေစခိုင္းျခင္းကို တားျမစ္သည္။
အပုိဒ္ (၃၉) ကိုယ္၀န္ေဆာင္ထားေသာ အမ်ဳိးသမီးအလုပ္သမားအား ည ၁၀.၀၀ နာရီမွ နံနက္ ၀၆.၀၀ အတြင္း အလုပ္ေစခိုင္းျခင္းကို တားျမစ္သည္။ စက္သံဆူညံေနသည့္ ေနရာ မ်ား၊ ပစၥည္းမ်ားကို သယ္ပိုးရသည့္ လုပ္ငန္းမ်ား၊ အေလးအပင္မ်ားကို မရသည့္လုပ္ငန္း မ်ား၊ အေလးအပင္မ်ားကို ဆြဲရသည့္ လုပ္ငန္းမ်ား သို႔မဟုတ္ ၁၅ ကီလိုထက္ ေလးေသာ ပစၥည္းမ်ားကို တြန္းရေသာ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ျခင္းကို တားျမစ ္သည္။
အပိုဒ္ (၄၁) ကုိယ္၀န္ေဆာင္ထားေသာ အမ်ဳိးသမီးသည္ ရက္ (၉၀) ထက္ မနည္းပဲ သား သမီးေမြးဖြားရန္ အ တြက္ အလုပ္မွ အနားယူခြင့္ရွိသည္။
အပိုဒ္ (၄၄) အသက္ ၁၅ ႏွစ္ေအာက္ရွိေသာ ကေလးကို အလုပ္မခိုင္းေစရပါ။
အပိုဒ္ (၄၅) အသက္ (၁၈) ႏွစ္ေအာက္ ကေလးအား အလုပ္ေစခိုင္းသူကုိ ေတြ႔ရွိပါက အလုပ္သမား စစ္ေဆး ေရး အရွိထံတြင္ တိုင္ၾကားႏိုင္သည္။
အပုိဒ္ (၄၉) အရည္က်ဳိသည့္လုပ္ငန္းမ်ား၊ မီးပူတိုက္သည့္လုပ္ငန္းမ်ား၊ နန္းစြဲသည့္လုပ္ ငန္းမ်ား၊ အပူႏွင့္ အလုပ္လုပ္သည့္ အလုပ္မ်ား၊အေအးတိုက္မ်ား၊ ေၾကာက္လန္္႔သြားေစမည့္ လုပ္ငန္းမ်ား၊ ဓါတုပစၥည္းႏွင့္ ပတ္သက္သည့္အလုပ္မ်ား၊ အဆိပ္ပစၥည္းမ်ား၊ ေပါက္ကြဲေစ တတ္သည့္ ပစၥည္းမ်ား၊ မီးေလာင္လြယ္သည့္ပစၥည္းမ်ား၊ အေလးအပင္ မသည့္ ကရိန္မ်ား၊ ၀န္ခ်ီစက္မ်ား၊ ေရေအာက္ ဥမင္လိုက္ေခါင္ မ်ား၊ မီးေတာင္၊ ေရဒီယိုသတၱိႂကြမႈကို ျဖစ္ေစႏိုင္ သည့္ လုပ္ငန္းခြင္မ်ားတြင္ အသက္ (၁၈) ႏွစ္ ေအာက္ ကေလးမ်ား အလုပ္ငွားရမ္း ခိုင္းေစ ျခင္းကို တားျမစ္သည္။
အပုိဒ္ (၅၀) အသက္ (၁၈) ႏွစ္ေအာက္ ကေလးအလုပ္သမားမ်ားအား သားသတ္သည့္ အ လုပ္ခြင္မ်ား၊ ေလာင္းကစား၀ိုင္းမ်ား၊ ကပြဲ႐ံုမ်ား၊ အက၀ိုင္းမ်ား၊ အေဖ်ာ္ယမကာဆိုင္မ်ား၊ ထိုင္းႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း မူဆလင္ ဘာသာ၀င္ ကေလးငယ္မ်ား ကေလ့ရွိသည့္ အကမ်ားတြင္ ငွားရမ္းအသံုးျပဳျခင္း၊ ေစခိုင္းျခင္းကို တားျမစ္ သည္။
အပုိဒ္ (၅၄) လုပ္အားခ၊ အခ်ိန္ပိုခ ေငြရွင္းရာတြင္ ထိုင္းဘတ္ေငြျဖင့္သာ ရွင္းေပးရမည္။
အပိုဒ္ (၅၅) လုပ္အားခေငြ ရွင္းရာတြင္ အလုပ္လုပ္ေနသည့္ အလုပ္႐ံု ေနရာတြင္သာ ရွင္း ေပးရမည္။
အပိုဒ္ (၆၁) အခ်ိန္ပိုေၾကးေငြ ေပးရာတြင္ သာမန္လုပ္ရက္တြင္ တနာရီရသည့္ေငြ၏ တဆခြဲ ခန္႔ကို ေပးရမည ္ျဖစ္သည္။
၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ ျပဌာန္းထားေသာ အလုပ္သမား အကာအကြယ္ေပးေရး ဥပေဒတြင္
အလုပ္သမားအခြင့္အေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေအာက္ပါအတိုင္း ေဖၚျပထားသည္။
အပိုဒ္ (၅) အလုပ္ရွင္ဆိုသည္မွာ အလုပ္သမားကို လက္ခံ၍ အလုပ္ေပးထားၿပီး လုပ္အားခ ရွင္းေပးသူကို ဆိုလိုသည္။ ထို႔ျပင္ အလုပ္ရွင္၏ကုိယ္စားလွယ္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္သူ လူတ ဦးတေယာက္သည္လည္းေကာင္း၊ အလုပ္အား ပုဒ္ျပတ္ယူလုပ္သည့္ ပုဒ္ျပတ္အလုပ္ရွင္ သည္လည္းေကာင္း အလုပ္ရွင္စာရင္းတြင္ အက်ဳံး၀င္သည္။
အလုပ္သမားဆိုသည္မွာ အလုပ္ရွင္ထံတြင္ အခေၾကးေငြယူ၍ အလုပ္ လုပ္သူကုိ ဆိုလုိ သည္။
အလုပ္သေဘာတူခ်က္ အလုပ္ရွင္ႏွင့္ အလုပ္သမားၾကားတြင္ အခေၾကးေငြ မည္ေရြ႔မည္ မွ်ျဖင့္ လုပ္မည္ကုိ သေဘာတူညီ၍၊ စာရြက္စာတမ္းျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ စကားျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ သေဘာတူညီထားခ်က္ကို ဆုိလိုသည္။
အလုပ္လုပ္သည့္ရက္ ဆုိသည္မွာ အလုပ္သမားအတြက္ သတ္မွတ္ထားေသာ အလုပ္ လုပ္ရမည့္ရက္မ်ားကို ဆုိလုိသည္။
လုပ္အားခ ဆိုသည္မွာ အလုပ္ရွင္က အလုပ္သမားအား နာရီျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ေန႔စဥ္ျဖစ္ေစ၊ အပတ္စဥ္ျဖစ္ေစ၊ လစဥ္ျဖစ္ေစ သို႔မဟုတ္ အခ်ိန္ကာလတခုအတြင္း အလုပ္သမား၏ အလုပ္ လုပ္ႏုိင္သည့္ အတိုင္းအတာေပၚမူ တည္၍ ရွင္းေပးသည့္ အခေၾကးေငြကို ဆုိလိုျခင္း ျဖစ္သည္။
အလုပ္ပိတ္ရက္ ဆုိသည္မွာ အပတ္စဥ္၊ ႐ိုးရာဓေလ့အရ အခါႀကီး ရက္ႀကီးမ်ားႏွင့္ ႏွစ္စဥ္ အလုပ္နားရက္ အတြက္ သတ္မွတ္ထားသည့္ ရက္မ်ားကို ဆိုလိုသည္။
အခ်ိန္ပို အတြက္ေပးရသည့္ လုပ္အားခ ဆုိသည္မွာ အလုပ္ခ်ိန္၏ ျပင္ပအခ်ိန္တြင္ အလုပ္ သမား၏ အခ်ိန္ပို လုပ္ေဆာင္ထားသည့္ လုပ္အားခကို အလုပ္ရွင္က ေပးရျခင္း ျဖစ္သည္။
ေလ်ာ္ေၾကးေငြ ဆိုသည္မွာ အလုပ္ရွင္မွ အလုပ္သမားအား အလုပ္မွ ရပ္စဲလိုက္သည့္အခါ တြင္ျဖစ္ေစ၊ အျခား ေသာ ျပႆနာမ်ား ေပၚေပါက္လာသည့္ အခါမ်ားတြင္ ေပးရသည့္ အခ ေၾကးေငြကုိ ဆိုလိုသည္။
အပုိဒ္ (၁၀) ေငြႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္ အလုပ္မ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ေနသူ သို႔မဟုတ္ ပ်က္စီး ဆံုး႐ႈံးလြယ္ေသာ ပစၥည္းမ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ေနသူမ်ားထံမွ အလုပ္ရွင္မ်ားအေနျဖင့္ ႀကိဳတင္ေငြေကာက္ခံႏိုင္ၿပီး အျခားေသာ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္မူ အလုပ္ရရွိေရးအတြက္ အာမခံေငြ ႏွင့္ ပ်က္စီးဆံုး႐ႈံးမႈအတြက္ ႀကိဳတင္ေငြေကာက္ခံျခင္း ျပဳ ၍မရပါ။
အပိုဒ္ (၂၄) အလုပ္သားစိတ္ဆႏၵသေဘာ မပါဘဲ အလုပ္ရွင္သည္ အလုပ္သမားအား အတင္းအၾကပ္ အခ်ိန္ပို အလုပ္ ေစခိုင္း၍ မရပါ။
အပုိဒ္ (၂၈) အလုပ္ရွင္သည္ အပတ္စဥ္ (သို႔မဟုတ္) အလုပ္လုပ္သည့္ ရက္ ၆ ရွိတိုင္း အ လုပ္သမားအား (၁) ရက္ နားခြင့္ေပးရမည္။
အပိုဒ္ (၃၀) လုပ္သက္ (၁) ႏွစ္ရွိ အလုပ္သမားတဦးသည္ ႏွစ္စဥ္ နားရက္အျဖစ္ အလုပ္ လုပ္သည့္ ရက္တြင္းမွ (၆) ရက္ နားခြင့္ရွိသည္။
အပုိဒ္ (၃၂) ဖ်ားနာေနပါကလည္း အလုပ္သမားအေနျဖင့္ ဆရာ၀န္၏ ေထာက္ခံခ်က္ျဖင့္ (၃) ရက္ထက္ေက်ာ္လြန္၍ အနားယူခြင့္ ရွိသည္။
အပိုဒ္ (၃၈) အမ်ဳိးသမီးအလုပ္သမားမ်ားအား သတၱဳမိုင္း၊ ေျမေအာက္၊ ေရေအာက္၊ ေတာင္ တြင္း ၀င္ေရာက္၍ လုပ္ကိုင္ရသည့္ အလုပ္မ်ား၊ ဥမင္လိုက္ေခါင္းမ်ား၊ မီးေတာင္မ်ား၊ ေျမျပင္အထက္ ၁၀ ကိုက္ ထက္ျမင့္ေသာ အ လုပ္မ်ား၊ ေပါက္ကြဲေစတတ္သည့္ ပစၥည္းမ်ား ထုတ္လုပ္သည့္ေနရာမ်ား၊ ယင္းပစၥည္းမ်ားကို ပို႔ေဆာင္သည့္ လုပ္ငန္းမ်ား၊ မီးေလာင္ေစ တတ္သည့္ ေနရာမ်ားတြင္ အလုပ္ေစခိုင္းျခင္းကို တားျမစ္သည္။
အပုိဒ္ (၃၉) ကိုယ္၀န္ေဆာင္ထားေသာ အမ်ဳိးသမီးအလုပ္သမားအား ည ၁၀.၀၀ နာရီမွ နံနက္ ၀၆.၀၀ အတြင္း အလုပ္ေစခိုင္းျခင္းကို တားျမစ္သည္။ စက္သံဆူညံေနသည့္ ေနရာ မ်ား၊ ပစၥည္းမ်ားကို သယ္ပိုးရသည့္ လုပ္ငန္းမ်ား၊ အေလးအပင္မ်ားကို မရသည့္လုပ္ငန္း မ်ား၊ အေလးအပင္မ်ားကို ဆြဲရသည့္ လုပ္ငန္းမ်ား သို႔မဟုတ္ ၁၅ ကီလိုထက္ ေလးေသာ ပစၥည္းမ်ားကို တြန္းရေသာ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ျခင္းကို တားျမစ ္သည္။
အပိုဒ္ (၄၁) ကုိယ္၀န္ေဆာင္ထားေသာ အမ်ဳိးသမီးသည္ ရက္ (၉၀) ထက္ မနည္းပဲ သား သမီးေမြးဖြားရန္ အ တြက္ အလုပ္မွ အနားယူခြင့္ရွိသည္။
အပိုဒ္ (၄၄) အသက္ ၁၅ ႏွစ္ေအာက္ရွိေသာ ကေလးကို အလုပ္မခိုင္းေစရပါ။
အပိုဒ္ (၄၅) အသက္ (၁၈) ႏွစ္ေအာက္ ကေလးအား အလုပ္ေစခိုင္းသူကုိ ေတြ႔ရွိပါက အလုပ္သမား စစ္ေဆး ေရး အရွိထံတြင္ တိုင္ၾကားႏိုင္သည္။
အပုိဒ္ (၄၉) အရည္က်ဳိသည့္လုပ္ငန္းမ်ား၊ မီးပူတိုက္သည့္လုပ္ငန္းမ်ား၊ နန္းစြဲသည့္လုပ္ ငန္းမ်ား၊ အပူႏွင့္ အလုပ္လုပ္သည့္ အလုပ္မ်ား၊အေအးတိုက္မ်ား၊ ေၾကာက္လန္္႔သြားေစမည့္ လုပ္ငန္းမ်ား၊ ဓါတုပစၥည္းႏွင့္ ပတ္သက္သည့္အလုပ္မ်ား၊ အဆိပ္ပစၥည္းမ်ား၊ ေပါက္ကြဲေစ တတ္သည့္ ပစၥည္းမ်ား၊ မီးေလာင္လြယ္သည့္ပစၥည္းမ်ား၊ အေလးအပင္ မသည့္ ကရိန္မ်ား၊ ၀န္ခ်ီစက္မ်ား၊ ေရေအာက္ ဥမင္လိုက္ေခါင္ မ်ား၊ မီးေတာင္၊ ေရဒီယိုသတၱိႂကြမႈကို ျဖစ္ေစႏိုင္ သည့္ လုပ္ငန္းခြင္မ်ားတြင္ အသက္ (၁၈) ႏွစ္ ေအာက္ ကေလးမ်ား အလုပ္ငွားရမ္း ခိုင္းေစ ျခင္းကို တားျမစ္သည္။
အပုိဒ္ (၅၀) အသက္ (၁၈) ႏွစ္ေအာက္ ကေလးအလုပ္သမားမ်ားအား သားသတ္သည့္ အ လုပ္ခြင္မ်ား၊ ေလာင္းကစား၀ိုင္းမ်ား၊ ကပြဲ႐ံုမ်ား၊ အက၀ိုင္းမ်ား၊ အေဖ်ာ္ယမကာဆိုင္မ်ား၊ ထိုင္းႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း မူဆလင္ ဘာသာ၀င္ ကေလးငယ္မ်ား ကေလ့ရွိသည့္ အကမ်ားတြင္ ငွားရမ္းအသံုးျပဳျခင္း၊ ေစခိုင္းျခင္းကို တားျမစ္ သည္။
အပုိဒ္ (၅၄) လုပ္အားခ၊ အခ်ိန္ပိုခ ေငြရွင္းရာတြင္ ထိုင္းဘတ္ေငြျဖင့္သာ ရွင္းေပးရမည္။
အပိုဒ္ (၅၅) လုပ္အားခေငြ ရွင္းရာတြင္ အလုပ္လုပ္ေနသည့္ အလုပ္႐ံု ေနရာတြင္သာ ရွင္း ေပးရမည္။
အပိုဒ္ (၆၁) အခ်ိန္ပိုေၾကးေငြ ေပးရာတြင္ သာမန္လုပ္ရက္တြင္ တနာရီရသည့္ေငြ၏ တဆခြဲ ခန္႔ကို ေပးရမည ္ျဖစ္သည္။
အလုပ္ရွင္မွ အလုပ္သမားအား ေလွ်ာ္ေၾကးေပးေဆာင္ရမည့္ အေျခအေန
အပိုဒ္ (၁၁၈) လုပ္ငန္းအ႐ံႈးေပၚ၍ ပိတ္ပစ္လိုက္ရသည့္အခါတြင္ျဖစ္ေစ အလုပ္သမားတြင္ အျပစ္မရွိဘဲ အလုပ္ မွ ထုတ္ပစ္လိုက္သည့္ အခါတြင္ျဖစ္ေစ အလုပ္ရွင္သည္ အလုပ္သမား အား ေလွ်ာ္ေၾကးေပးေဆာင္ရမည္။
၁- လုပ္ရက္ ၁၂၀ ျပည့္ၿပီး၊ လုပ္သက္ (၁) ႏွစ္မျပည့္ေသးသူအား အနဲဆံုး ရက္ (၃၀) စာ လုပ္အားခကုိ ေလွ်ာ္ ေၾကး အျဖစ္ ေပးရမည္။
၂- လုပ္သက္ (၁) ႏွစ္ ရွိၿပီးလုပ္သက္ (၃) ႏွစ္မျပည့္ေသးသူအား ရက္ (၉၀) စာလုပ္အားခ ကုိ ေလွ်ာ္ေၾကးေပး ရမည္။
၃- လုပ္သက္ (၃) ႏွစ္ရွိၿပီး လုပ္သက္ (၆) ႏွစ္မျပည့္ေသးသူအား ရက္ေပါင္း (၁၈၀) စာ လုပ္အားခကုိ ေလွ်ာ္ ေၾကး အျဖစ္ေပးရမည္။
၄- လုပ္သက္ (၆) ႏွစ္ရွိၿပီး လုပ္သက္ (၁၀) ႏွစ္ မျပည့္ေသးသူအား ရက္ေပါင္း (၂၄၀) စာ လုပ္အားခကုိ ေလွ်ာ္ ေၾကး အျဖစ္ ေပးရမည္။
၅- လုပ္သက္ (၁၀) ႏွစ္အထက္ရွိၿပီးသူကို ရက္ေပါင္း ၃၀၀ ထက္မနည္းေသာ လုပ္အားခကုိ ေလွ်ာ္ေၾကး အ ျဖစ္ေပးရမည္။
အပိုဒ္ (၁၁၈) လုပ္ငန္းအ႐ံႈးေပၚ၍ ပိတ္ပစ္လိုက္ရသည့္အခါတြင္ျဖစ္ေစ အလုပ္သမားတြင္ အျပစ္မရွိဘဲ အလုပ္ မွ ထုတ္ပစ္လိုက္သည့္ အခါတြင္ျဖစ္ေစ အလုပ္ရွင္သည္ အလုပ္သမား အား ေလွ်ာ္ေၾကးေပးေဆာင္ရမည္။
၁- လုပ္ရက္ ၁၂၀ ျပည့္ၿပီး၊ လုပ္သက္ (၁) ႏွစ္မျပည့္ေသးသူအား အနဲဆံုး ရက္ (၃၀) စာ လုပ္အားခကုိ ေလွ်ာ္ ေၾကး အျဖစ္ ေပးရမည္။
၂- လုပ္သက္ (၁) ႏွစ္ ရွိၿပီးလုပ္သက္ (၃) ႏွစ္မျပည့္ေသးသူအား ရက္ (၉၀) စာလုပ္အားခ ကုိ ေလွ်ာ္ေၾကးေပး ရမည္။
၃- လုပ္သက္ (၃) ႏွစ္ရွိၿပီး လုပ္သက္ (၆) ႏွစ္မျပည့္ေသးသူအား ရက္ေပါင္း (၁၈၀) စာ လုပ္အားခကုိ ေလွ်ာ္ ေၾကး အျဖစ္ေပးရမည္။
၄- လုပ္သက္ (၆) ႏွစ္ရွိၿပီး လုပ္သက္ (၁၀) ႏွစ္ မျပည့္ေသးသူအား ရက္ေပါင္း (၂၄၀) စာ လုပ္အားခကုိ ေလွ်ာ္ ေၾကး အျဖစ္ ေပးရမည္။
၅- လုပ္သက္ (၁၀) ႏွစ္အထက္ရွိၿပီးသူကို ရက္ေပါင္း ၃၀၀ ထက္မနည္းေသာ လုပ္အားခကုိ ေလွ်ာ္ေၾကး အ ျဖစ္ေပးရမည္။
ေအာက္တြင္ ျပဌာန္းထားသည့္အခ်က္မ်ားႏွင့္ ကုိက္ညီေနလွ်င္ အလုပ္ရွင္က အလုပ္သမားအား ေလွ်ာ္ေၾကး မေပးေဆာင္ႏိုင္ပါ
၁- တာ၀န္ပ်က္ကြက္မႈ၊ အလုပ္ရွင္အေပၚတြင္ စနစ္တက် ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္ရန္ ႀကံစည္မႈ။
၂- အလုပ္ရွင္ေပၚတြင္ ပ်က္စီးရာ ပ်က္စီးေၾကာင္း ႀကံစည္သူ။
၃- တာ၀န္ေပ့ါဆသျဖင့္ အလုပ္ရွင္၏ စီးပြားဥစၥာမ်ား ထိခိုက္နစ္နာသြားသည့္အခါတြင္ ျဖစ္ ေစ။
၄- အလုပ္ရွင္၏ သတ္မွတ္ထားေသာ စည္းကမ္းကုိ ေဖာက္ဖ်က္သူ၊ အမိန္႔မနာခံသူ၊ အလုပ္ရွင္က သတ္မွတ္ ထားေသာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းသည္ တရားဥပေဒတြင္ ျပဌာန္း ထားသည့္ ဥပေဒစည္းမ်ဥ္းမ်ားႏွင့္ ကုိက္ညီ ေနလွ်င္။
၅- အေရးေပၚ အေၾကာင္းကိစၥမရွိဘဲ (၃) ရက္ဆက္တိုက္ ေပးထားသည့္ တာ၀န္ကုိ မထမ္း ေဆာင္ဘဲ ပ်က္ ကြက္လွ်င္ ျဖစ္ေစ။
၆- ထိုသို႔ ျဖစ္ေပၚလာပါက တရား႐ံုးက ခ်မွတ္သည့္ ျပစ္ဒဏ္ကုိ ခံယူရမည္ျဖစ္သည္။
၂- အလုပ္ရွင္ေပၚတြင္ ပ်က္စီးရာ ပ်က္စီးေၾကာင္း ႀကံစည္သူ။
၃- တာ၀န္ေပ့ါဆသျဖင့္ အလုပ္ရွင္၏ စီးပြားဥစၥာမ်ား ထိခိုက္နစ္နာသြားသည့္အခါတြင္ ျဖစ္ ေစ။
၄- အလုပ္ရွင္၏ သတ္မွတ္ထားေသာ စည္းကမ္းကုိ ေဖာက္ဖ်က္သူ၊ အမိန္႔မနာခံသူ၊ အလုပ္ရွင္က သတ္မွတ္ ထားေသာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းသည္ တရားဥပေဒတြင္ ျပဌာန္း ထားသည့္ ဥပေဒစည္းမ်ဥ္းမ်ားႏွင့္ ကုိက္ညီ ေနလွ်င္။
၅- အေရးေပၚ အေၾကာင္းကိစၥမရွိဘဲ (၃) ရက္ဆက္တိုက္ ေပးထားသည့္ တာ၀န္ကုိ မထမ္း ေဆာင္ဘဲ ပ်က္ ကြက္လွ်င္ ျဖစ္ေစ။
၆- ထိုသို႔ ျဖစ္ေပၚလာပါက တရား႐ံုးက ခ်မွတ္သည့္ ျပစ္ဒဏ္ကုိ ခံယူရမည္ျဖစ္သည္။
အလုပ္သမားဥပေဒ ႏွင့္ပညာသင္ၾကားႏိုင္ခြင့္ဆိုင္ရာ ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္
အလုပ္သမားဥပေဒ
၁- လုပ္ငန္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ႏွစ္ဦးသေဘာတူညီခ်က္ ဆုိသည္မွာ အလုပ္သမားႏွင့္ အလုပ္ ရွင္ၾကား၊ အလုပ္ရွင္ မ်ား အသင္းႏွင့္ အလုပ္သမားသမဂၢမ်ားၾကား သေဘာတူညီခ်က္ကို ဆိုလိုသည္။
၂- အလုပ္ရွင္ႏွင့္ အလုပ္သမားၾကား အျငင္းပြားခ်က္ဆုိသည္မွာ အလုပ္ရွင္ႏွင့္ အလုပ္သ မားၾကား သို႔မဟုတ္ အလုပ္ရွင္မ်ားအသင္းႏွင့္ အလုပ္သမားသမဂၢမ်ားၾကားတြင္ အလုပ္ခြင္ ၏ အေျခအေနမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ အျငင္းပြားေနသည့္ အခ်က္ကို ဆုိလိုျခင္းျဖစ္သည္။
၃- အလုပ္႐ုံပိတ္ျခင္းဆုိသည္မွာ အလုပ္ရွင္က ယာယီအလုပ္သမားမ်ားအား ငွားရမ္းေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ႏွစ္ဦး ႏွစ္ ဘက္ ေတာင္းဆိုသည့္ အခ်က္မ်ားကို ေဆြးေႏြးၿပီး သေဘာတူညီမႈ မရသျဖင့္ အလုပ္႐ံု ပိတ္လိုက္ျခင္းကုိ ဆုိလိုျခင္းျဖစ္သည္။
၄- အလုပ္သမားသမဂၢဆုိသည္မွာ အလုပ္သမားမ်ားအတြက္ ဖြဲ႔စည္းထားေသာ အဖြ႔ဲကို ဆုိ လိုသည္။
၅- အလုပ္ရွင္မ်ားအသင္းဆိုသည္မွာ ကုန္သည္ႀကီးမ်ားအသင္း ႏွစ္သင္းအထက္ ပါ၀င္ ဖဲြ႔စည္း ထားေသာ အ သင္းကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္သည္။
၆- အလုပ္သမားသမဂၢဆိုသည္မွာ အလုပ္သမားအသင္း သို႔မဟုတ္ အလုပ္သမားအဖဲြ႔ ႏွစ္ဖြဲ႔ အထက္ျဖင့္ ဖြဲ႔ စည္းထားေသာ အဖြဲ႔ကို ဆိုလိုသည္။
၁- လုပ္ငန္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ႏွစ္ဦးသေဘာတူညီခ်က္ ဆုိသည္မွာ အလုပ္သမားႏွင့္ အလုပ္ ရွင္ၾကား၊ အလုပ္ရွင္ မ်ား အသင္းႏွင့္ အလုပ္သမားသမဂၢမ်ားၾကား သေဘာတူညီခ်က္ကို ဆိုလိုသည္။
၂- အလုပ္ရွင္ႏွင့္ အလုပ္သမားၾကား အျငင္းပြားခ်က္ဆုိသည္မွာ အလုပ္ရွင္ႏွင့္ အလုပ္သ မားၾကား သို႔မဟုတ္ အလုပ္ရွင္မ်ားအသင္းႏွင့္ အလုပ္သမားသမဂၢမ်ားၾကားတြင္ အလုပ္ခြင္ ၏ အေျခအေနမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ အျငင္းပြားေနသည့္ အခ်က္ကို ဆုိလိုျခင္းျဖစ္သည္။
၃- အလုပ္႐ုံပိတ္ျခင္းဆုိသည္မွာ အလုပ္ရွင္က ယာယီအလုပ္သမားမ်ားအား ငွားရမ္းေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ႏွစ္ဦး ႏွစ္ ဘက္ ေတာင္းဆိုသည့္ အခ်က္မ်ားကို ေဆြးေႏြးၿပီး သေဘာတူညီမႈ မရသျဖင့္ အလုပ္႐ံု ပိတ္လိုက္ျခင္းကုိ ဆုိလိုျခင္းျဖစ္သည္။
၄- အလုပ္သမားသမဂၢဆုိသည္မွာ အလုပ္သမားမ်ားအတြက္ ဖြဲ႔စည္းထားေသာ အဖြ႔ဲကို ဆုိ လိုသည္။
၅- အလုပ္ရွင္မ်ားအသင္းဆိုသည္မွာ ကုန္သည္ႀကီးမ်ားအသင္း ႏွစ္သင္းအထက္ ပါ၀င္ ဖဲြ႔စည္း ထားေသာ အ သင္းကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္သည္။
၆- အလုပ္သမားသမဂၢဆိုသည္မွာ အလုပ္သမားအသင္း သို႔မဟုတ္ အလုပ္သမားအဖဲြ႔ ႏွစ္ဖြဲ႔ အထက္ျဖင့္ ဖြဲ႔ စည္းထားေသာ အဖြဲ႔ကို ဆိုလိုသည္။
ပညာေရးအတြက္ ျပဌာန္းထားေသာ ဥပေဒ
လူတိုင္းသည္ အေျခခံပညာကို အမ်ားနည္းတူ သင္ၾကားႏိုင္ခြင့္ရွိသည္ဟု ၂၀၀၇ ခုႏွစ္တြင္ ေရးဆြဲထားေသာ ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒတြင္ ေဖၚျပထားသည္။ အစိုးရအေန ျဖင့္လည္း အနာဂတ္ ကေလး ငယ္ တို႔၏ ဘ၀တိုးတက္ေရး အတြက္ ပညာသင္ၾကားေရးႏွင့္ သင္တန္းေပးျခင္းကို လုပ္ေဆာင္ ေပးရမည္ ျဖစ္သည္။
မတ္လ ၁၆ ရက္ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္တြင္ အစိုးရအဖြဲ႔၀န္ႀကီးမ်ားအစည္းအေ၀းကလည္း ပုဂၢလိက ပိုင္ေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ ပညာေရးအတြက္ လုပ္ကိုင္ေသာ အဖြ႔ဲအစည္းမ်ား ေပၚထြန္းလာေရးကို အားေပးသည္။
ကေလးငယ္မ်ား အေျခခံပညာကို တန္းတူညီမွ်စြာ သင္ၾကားႏိုင္ေရးအတြက္ ႏိုင္ငံတကာတြင္ က်င့္သံုး ေနေသာ ဥပေဒစဥ္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းမ်ားအတိုင္း လိုက္နာက်င့္သံုးမည္ဟု အစိုးရက သေဘာတူညီ ထားသည္။
လူတိုင္းသည္ အေျခခံပညာကို အမ်ားနည္းတူ သင္ၾကားႏိုင္ခြင့္ရွိသည္ဟု ၂၀၀၇ ခုႏွစ္တြင္ ေရးဆြဲထားေသာ ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒတြင္ ေဖၚျပထားသည္။ အစိုးရအေန ျဖင့္လည္း အနာဂတ္ ကေလး ငယ္ တို႔၏ ဘ၀တိုးတက္ေရး အတြက္ ပညာသင္ၾကားေရးႏွင့္ သင္တန္းေပးျခင္းကို လုပ္ေဆာင္ ေပးရမည္ ျဖစ္သည္။
မတ္လ ၁၆ ရက္ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္တြင္ အစိုးရအဖြဲ႔၀န္ႀကီးမ်ားအစည္းအေ၀းကလည္း ပုဂၢလိက ပိုင္ေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ ပညာေရးအတြက္ လုပ္ကိုင္ေသာ အဖြ႔ဲအစည္းမ်ား ေပၚထြန္းလာေရးကို အားေပးသည္။
ကေလးငယ္မ်ား အေျခခံပညာကို တန္းတူညီမွ်စြာ သင္ၾကားႏိုင္ေရးအတြက္ ႏိုင္ငံတကာတြင္ က်င့္သံုး ေနေသာ ဥပေဒစဥ္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းမ်ားအတိုင္း လိုက္နာက်င့္သံုးမည္ဟု အစိုးရက သေဘာတူညီ ထားသည္။
နစ္နာေၾကးခံစားပိုင္ခြင့္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ဥပေဒတြင္ ျပဌာန္းထားခ်က္
၁၉၉၄ ခုတြင္ျပဌာန္းထားေသာ နစ္နာေၾကးဥပေဒ
အလုပ္သမားတဦးသည္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနစဥ္ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ ဖ်ားနာ လွ်င္ျဖစ္ေစ၊ ေသဆံုး သြားလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ ေပ်ာက္ဆံုးသြားလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ အလုပ္လုပ္ေနစဥ္ အတြင္း ထိခိုက္ျခင္းျဖစ္သည့္ အတြက္ လုိအပ္သည့္ အကူအညီမ်ားကုိ ေပးေဆာင္ရန္ အလုပ္ ရွင္တြင္တာ၀န္ရွိသည္။
နစ္နာေၾကးအတြက္ စုေဆာင္းထားသည့္ ေငြစုဘဏ္
အလုပ္ရွင္သည္ အလုပ္သမားမ်ားနစ္နာေၾကးအတြက္ ေပးေဆာင္ရန္ ေငြကို ေငြစုဘဏ္ တြင္ စုေဆာင္းထားရ မည္ဟု တရားဥပေဒတြင္ ျပဌာန္းထားသည္။ စုေဆာင္းထားသည့္ ေငြျဖင့္ အလုပ္သမားမ်ားကို အကူအညီေပး ရမည္။
အလုပ္ရွင္သည္ အလုပ္သမားမ်ားနစ္နာေၾကးအတြက္ ေပးေဆာင္ရန္ ေငြကို ေငြစုဘဏ္ တြင္ စုေဆာင္းထားရ မည္ဟု တရားဥပေဒတြင္ ျပဌာန္းထားသည္။ စုေဆာင္းထားသည့္ ေငြျဖင့္ အလုပ္သမားမ်ားကို အကူအညီေပး ရမည္။
ေအာက္ပါအေျခအေနမ်ားျဖစ္မွသာ အလုပ္သမားသည္ နစ္နာေၾကး ရပိုင္ခြင့္ရိွသည္။
ခႏၶာကုိယ္တြင္ ေဘးဥပဒ္ျဖစ္ျခင္း သို႔မဟုတ္္ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရျခင္း၊ စက္ပစၥည္းမ်ားျဖင့္ အလုပ္လုပ္ကုိင္ေနစဥ္ တြင္ ခႏၶာကုိယ္ႏွင့္ စိတ္ကုိ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရျခင္း၊ ေဖာက္ခြဲေရးပစၥည္း မ်ားကို အသံုးျပဳ၍ အလုပ္သမားကုိ ေၾကာက္ရြံ႔ေစျခင္း စသည့္ အေျခအေနမ်ားျဖစ္လာပါက နစ္နာေၾကးရပိုင္ခြင့္ ရွိသည္။
ခႏၶာကုိယ္တြင္ ေဘးဥပဒ္ျဖစ္ျခင္း သို႔မဟုတ္္ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရျခင္း၊ စက္ပစၥည္းမ်ားျဖင့္ အလုပ္လုပ္ကုိင္ေနစဥ္ တြင္ ခႏၶာကုိယ္ႏွင့္ စိတ္ကုိ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရျခင္း၊ ေဖာက္ခြဲေရးပစၥည္း မ်ားကို အသံုးျပဳ၍ အလုပ္သမားကုိ ေၾကာက္ရြံ႔ေစျခင္း စသည့္ အေျခအေနမ်ားျဖစ္လာပါက နစ္နာေၾကးရပိုင္ခြင့္ ရွိသည္။
ေသဆံုးျခင္း သို႔မဟုတ္ အနာတရျဖစ္ျခင္း
ဖ်ားနာျခင္း စက္ခ်ဳပ္သည့္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္သည့္အတြက္ အသက္႐ႈမရသည့္ ေရာဂါမ်ားကို ခံစားရပါက။
ေပ်ာက္ဆံုးျခင္း အလုပ္သမားသည္ ပင္လယ္ျပင္တြင္ ငါးဖမ္းထြက္ေနစဥ္ မုန္တိုင္းမိ၍ ေပ်ာက္ဆံုးသြားပါက။
ဖ်ားနာျခင္း စက္ခ်ဳပ္သည့္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္သည့္အတြက္ အသက္႐ႈမရသည့္ ေရာဂါမ်ားကို ခံစားရပါက။
ေပ်ာက္ဆံုးျခင္း အလုပ္သမားသည္ ပင္လယ္ျပင္တြင္ ငါးဖမ္းထြက္ေနစဥ္ မုန္တိုင္းမိ၍ ေပ်ာက္ဆံုးသြားပါက။
အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစျခင္း၊ ဖ်ားနာျခင္း၊ ေပ်ာက္ဆံုးျခင္း စသည့္အေျခအေနမ်ားသည္ ေအာက္ပါ အေၾကာင္းရင္းမ်ား ေၾကာင့္ ျဖစ္လွ်င္
၁- အလုပ္ရွင္အတြက္ အလုပ္လုပ္ေပးေနစဥ္
၂- အလုပ္ရွင္၏ အက်ဳိးစီးပြားအတြက္ အလုပ္လုပ္ေပးေနစဥ္၊ အလုပ္ရွင္ကို အႏၱရာယ္မွ အ ကာအကြယ္ေပးေန စဥ္။
၃- မိမိ၏ တာ၀န္မဟုတ္ေသာ္လည္း အလုပ္ရွင္၏ေစခိုင္းခ်က္အရျဖစ္ေနသည့္ အေျခအေန မ်ားတြင္လည္း ေကာင္း။
မည္သည့္အတြက္ နစ္နာေၾကးရမည္နည္း
၁။ ေဆးကုသစရိတ္အတြက္ ၈၅,၀၀၀ ထက္မေက်ာ္ေသာေငြ (အပိုဒ္ -၁၃)
၂။ လုပ္ငန္းခြင္အတြင္းျပန္လည္ ၀င္ေရာက္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ႏိုင္ရန္အတြက္ အနားယူျခင္း အတြက္ ၄၀,၀၀၀ ထက္မေက်ာ္ေသာ ေငြ (အပိုဒ္ -၁၅)
၃။ အေလာင္းအတြက္ ကုန္က်စရိတ္ ေန႔စားခ၏ အဆ ၁၀၀ (အပုိဒ္ -၁၆)
၄။ အလုပ္မွ အနားယူရသည့္အတြက္ ေပးရမည့္ နစ္နာေၾကး လုပ္အားခ၏ ၆၀%ကို အခ်ိန္ ကာလ ၁ ႏွစ္ ထက္ မေက်ာ္ေစဘဲ ေပးေဆာင္ရမည္။ (အပိုဒ္-၁၈(၁))
၅။ ခႏၶာကုိယ္ရွိ အစိတ္အပိုင္းမ်ား ပ်က္စီးပါက လုပ္အားခ၏ ၆၀%ကုိ နစ္နာေၾကးအျဖစ္ အ ခ်ိန္ကာလ အတိုင္းအတာ တခုအထိ ေပးေဆာင္ရမည္။ ယင္းသို႔ေလွ်ာ္ေၾကးေပးရာတြင္ ဆံုး ႐ႈံးသြားသည့္ ခႏၶာကုိယ္၏ အစိတ္အပိုင္းမ်ား ေပၚတြင္လည္း မူတည္သည္။ ဥပမာ လက္တ ဘက္ျပတ္သြားပါက ၁၀ ႏွစ္အထိ နစ္နာေၾကး ေပးရမည္။ အပုိဒ္ ၁၈ (၂)
၆။ အလုပ္လုပ္ကိုင္ႏိုင္သည့္ အေျခအေနမရွိေတာ့ပါက အေျခအေနေပၚ မူတည္၍ လုပ္အား ခ၏ ၆၀%ကို လူနာအေနျဖင့္ ေရာဂါခံစားေနရသည့္ အေျခအေနကုိၾကည့္၍ အခ်ိန္အတိုင္း အတာ တခုအထိ ခံစားခြင့္ေပးရ မည္။ သို႔ေသာ္ ၁၅ ႏွစ္အထက္ မေက်ာ္လြန္ေစရပါ။ အပိုဒ္ -၁၈ (၃)
၇။ အိမ္ေထာင္ဦးစီးမရွိသည့္အတြက္ အကူညီေငြကို က်န္ရစ္သည့္ မိသားစုကို ေပးအပ္ရ မည္။ မိသားစု၀င္မ်ား ေသဆံုးသည့္အခါ သို႔မဟုတ္ေပ်ာက္ဆံုးသည့္အခါမ်ားတြင္ လုပ္အား ခ၏ ၆၀% ကို က်န္ရစ္သူ မိသားစုအား (၈) ႏွစ္ၾကာေပးရမည္။ အပုိဒ္ ၁၈ (၄)
၈။ လုပ္အားခႏွင့္ နစ္နာေၾကးအတြက္ ေငြကို ေတာင္းဆိုရာတြင္ ယၡဳအခ်ိန္တြင္ တလလွ်င္ အနဲဆံုး ဘတ္ ၂,၀၀၀ ႏွင့္ ဘတ္ ၉,၀၀၀ အထက္ကုိ ေက်ာ္လြန္၍ မေတာင္းဆိုႏိုင္ပါ။
၉။ အလုပ္သမား၏ ခႏၶာကုိယ္အစိတ္အပိုင္းမ်ား ပ်က္စီးပါက (အပိုဒ္ခြဲ ၄.၅)၊ မသန္မစြမ္း ျဖစ္သြားျခင္း (အပိုဒ္ခြဲ ၄.၆) အရ ေသဆံုးသြားပါက အလုပ္သမား၏ မိသားစုမ်ားအေနျဖင့္ နစ္နာေၾကးအား သတ္မွတ္ထားသည့္ အ ခ်ိန္အထိ ခံစားပိုင္ခြင့္ ရွိသည္။ သို႔ေသာ္ (၈) ထက္ မေက်ာ္လြန္ေစရပါ။ (အပိုဒ္ ၁၉)
၁၀။ အလုပ္သမားႏွင့္ မိသားစုအားေပးသည့္ ေလွ်ာ္ေၾကးေငြကုိ မည္သည့္အေၾကာင္း ေၾကာင္းမွ် ျဖတ္ ေတာက္၍ မရပါ။ (အပိုဒ္ ၂၁)
၁- အလုပ္ရွင္အတြက္ အလုပ္လုပ္ေပးေနစဥ္
၂- အလုပ္ရွင္၏ အက်ဳိးစီးပြားအတြက္ အလုပ္လုပ္ေပးေနစဥ္၊ အလုပ္ရွင္ကို အႏၱရာယ္မွ အ ကာအကြယ္ေပးေန စဥ္။
၃- မိမိ၏ တာ၀န္မဟုတ္ေသာ္လည္း အလုပ္ရွင္၏ေစခိုင္းခ်က္အရျဖစ္ေနသည့္ အေျခအေန မ်ားတြင္လည္း ေကာင္း။
မည္သည့္အတြက္ နစ္နာေၾကးရမည္နည္း
၁။ ေဆးကုသစရိတ္အတြက္ ၈၅,၀၀၀ ထက္မေက်ာ္ေသာေငြ (အပိုဒ္ -၁၃)
၂။ လုပ္ငန္းခြင္အတြင္းျပန္လည္ ၀င္ေရာက္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ႏိုင္ရန္အတြက္ အနားယူျခင္း အတြက္ ၄၀,၀၀၀ ထက္မေက်ာ္ေသာ ေငြ (အပိုဒ္ -၁၅)
၃။ အေလာင္းအတြက္ ကုန္က်စရိတ္ ေန႔စားခ၏ အဆ ၁၀၀ (အပုိဒ္ -၁၆)
၄။ အလုပ္မွ အနားယူရသည့္အတြက္ ေပးရမည့္ နစ္နာေၾကး လုပ္အားခ၏ ၆၀%ကို အခ်ိန္ ကာလ ၁ ႏွစ္ ထက္ မေက်ာ္ေစဘဲ ေပးေဆာင္ရမည္။ (အပိုဒ္-၁၈(၁))
၅။ ခႏၶာကုိယ္ရွိ အစိတ္အပိုင္းမ်ား ပ်က္စီးပါက လုပ္အားခ၏ ၆၀%ကုိ နစ္နာေၾကးအျဖစ္ အ ခ်ိန္ကာလ အတိုင္းအတာ တခုအထိ ေပးေဆာင္ရမည္။ ယင္းသို႔ေလွ်ာ္ေၾကးေပးရာတြင္ ဆံုး ႐ႈံးသြားသည့္ ခႏၶာကုိယ္၏ အစိတ္အပိုင္းမ်ား ေပၚတြင္လည္း မူတည္သည္။ ဥပမာ လက္တ ဘက္ျပတ္သြားပါက ၁၀ ႏွစ္အထိ နစ္နာေၾကး ေပးရမည္။ အပုိဒ္ ၁၈ (၂)
၆။ အလုပ္လုပ္ကိုင္ႏိုင္သည့္ အေျခအေနမရွိေတာ့ပါက အေျခအေနေပၚ မူတည္၍ လုပ္အား ခ၏ ၆၀%ကို လူနာအေနျဖင့္ ေရာဂါခံစားေနရသည့္ အေျခအေနကုိၾကည့္၍ အခ်ိန္အတိုင္း အတာ တခုအထိ ခံစားခြင့္ေပးရ မည္။ သို႔ေသာ္ ၁၅ ႏွစ္အထက္ မေက်ာ္လြန္ေစရပါ။ အပိုဒ္ -၁၈ (၃)
၇။ အိမ္ေထာင္ဦးစီးမရွိသည့္အတြက္ အကူညီေငြကို က်န္ရစ္သည့္ မိသားစုကို ေပးအပ္ရ မည္။ မိသားစု၀င္မ်ား ေသဆံုးသည့္အခါ သို႔မဟုတ္ေပ်ာက္ဆံုးသည့္အခါမ်ားတြင္ လုပ္အား ခ၏ ၆၀% ကို က်န္ရစ္သူ မိသားစုအား (၈) ႏွစ္ၾကာေပးရမည္။ အပုိဒ္ ၁၈ (၄)
၈။ လုပ္အားခႏွင့္ နစ္နာေၾကးအတြက္ ေငြကို ေတာင္းဆိုရာတြင္ ယၡဳအခ်ိန္တြင္ တလလွ်င္ အနဲဆံုး ဘတ္ ၂,၀၀၀ ႏွင့္ ဘတ္ ၉,၀၀၀ အထက္ကုိ ေက်ာ္လြန္၍ မေတာင္းဆိုႏိုင္ပါ။
၉။ အလုပ္သမား၏ ခႏၶာကုိယ္အစိတ္အပိုင္းမ်ား ပ်က္စီးပါက (အပိုဒ္ခြဲ ၄.၅)၊ မသန္မစြမ္း ျဖစ္သြားျခင္း (အပိုဒ္ခြဲ ၄.၆) အရ ေသဆံုးသြားပါက အလုပ္သမား၏ မိသားစုမ်ားအေနျဖင့္ နစ္နာေၾကးအား သတ္မွတ္ထားသည့္ အ ခ်ိန္အထိ ခံစားပိုင္ခြင့္ ရွိသည္။ သို႔ေသာ္ (၈) ထက္ မေက်ာ္လြန္ေစရပါ။ (အပိုဒ္ ၁၉)
၁၀။ အလုပ္သမားႏွင့္ မိသားစုအားေပးသည့္ ေလွ်ာ္ေၾကးေငြကုိ မည္သည့္အေၾကာင္း ေၾကာင္းမွ် ျဖတ္ ေတာက္၍ မရပါ။ (အပိုဒ္ ၂၁)
နစ္နာေၾကးခံစားပိုင္ခြင့္
ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားသည္ နစ္နာေၾကးအတြက္ စုေဆာင္းထားသည့္ေငြမွ ခံစားပိုင္ ခြင့္ရွိသည္။
ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားသည္ အလုပ္သမားလက္မွတ္ရွိသည္ျဖစ္ေစ၊ မရွိသည္ျဖစ္ေစ၊ ယင္းအလုပ္သမား ေသဆံုးသြားသည့္ အခါတြင္ျဖစ္ေစ၊ေပ်ာက္ဆုံးသြားသည့္အခါတြင္ ျဖစ္ ေစ၊ သားသမီးေပ်ာက္ဆံုး သြားသည့္အခါ (အသက္ ၁၈ ႏွစ္ထက္မေက်ာ္) ဇနီး၊ ဖခင္၊ မိခင္ ျဖစ္သူသည္ နစ္နာေၾကးေငြကုိ ကိုယ္စား လက္ခံယူႏိုင္ သည္။ (အပုိဒ္ ၂၀) ဇနီး၊ မိခင္၊ ဖခင္ မရွိပါက အဆိုပါ အလုပ္သမားအား ေကၽြးေမြးေစာင့္ေရွာက္ သူ သို႔မဟုတ္ အကူအညီေပးသူ သည္ နစ္နာေၾကးကုိ ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားသည္ နစ္နာေၾကးအတြက္ စုေဆာင္းထားသည့္ေငြမွ ခံစားပိုင္ ခြင့္ရွိသည္။
ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားသည္ အလုပ္သမားလက္မွတ္ရွိသည္ျဖစ္ေစ၊ မရွိသည္ျဖစ္ေစ၊ ယင္းအလုပ္သမား ေသဆံုးသြားသည့္ အခါတြင္ျဖစ္ေစ၊ေပ်ာက္ဆုံးသြားသည့္အခါတြင္ ျဖစ္ ေစ၊ သားသမီးေပ်ာက္ဆံုး သြားသည့္အခါ (အသက္ ၁၈ ႏွစ္ထက္မေက်ာ္) ဇနီး၊ ဖခင္၊ မိခင္ ျဖစ္သူသည္ နစ္နာေၾကးေငြကုိ ကိုယ္စား လက္ခံယူႏိုင္ သည္။ (အပုိဒ္ ၂၀) ဇနီး၊ မိခင္၊ ဖခင္ မရွိပါက အဆိုပါ အလုပ္သမားအား ေကၽြးေမြးေစာင့္ေရွာက္ သူ သို႔မဟုတ္ အကူအညီေပးသူ သည္ နစ္နာေၾကးကုိ ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
အလုပ္ရွင္ထံမွ နစ္နာေၾကးခံစားခြင့္မရွိသူ
• အိမ္ေဖၚအလုပ္သမား သို႔မဟုတ္ လူမႈေရးအတြက္ အကူအညီေပးေနသည့္ ကုသိုလ္ျဖစ္ အလုပ္မ်ားတြင္ အ လုပ္ လုပ္ကိုင္ေနသူမ်ား။
• အလုပ္သမားသည္ အရက္မူးသျဖင့္ အလုပ္ရွင္အား အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစရန္၊ အနာတရျဖစ္ ေစရန္ ႀကံစည္သည့္ အခါမ်ားတြင္ျဖစ္ေစ။
• အိမ္ေဖၚအလုပ္သမား သို႔မဟုတ္ လူမႈေရးအတြက္ အကူအညီေပးေနသည့္ ကုသိုလ္ျဖစ္ အလုပ္မ်ားတြင္ အ လုပ္ လုပ္ကိုင္ေနသူမ်ား။
• အလုပ္သမားသည္ အရက္မူးသျဖင့္ အလုပ္ရွင္အား အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစရန္၊ အနာတရျဖစ္ ေစရန္ ႀကံစည္သည့္ အခါမ်ားတြင္ျဖစ္ေစ။
အလုပ္ရွင္လိုက္နာရန္
အလုပ္သမားထိခိုက္ အနာတရျဖစ္လွ်င္ျဖစ္ေစ၊ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ထိခိုက္မိလွ်င္ ျဖစ္ေစ အလုပ္သမားအတြက္ နစ္နာေၾကးေပးေဆာင္ရန္ နစ္နာေၾကးမစုေဆာင္းေပးသည့္ တာ၀န္၀တၱရားပ်က္ကြက္သူ အလုပ္ရွင္အား ျပစ္မႈပုဒ္မ မ်ားစြာျဖင့္ တရားစြဲဆိုႏိုင္ပါသည္။ ျပစ္မႈထင္ရွားပါက ေထာင္ဒဏ္ (၁) လမွ (၁) ႏွစ္ ထိ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ႏိုင္ၿပီး၊ ေငြဒဏ္ ဘတ္ ၂,၀၀၀ မွ ဘတ္ ၂၀,၀၀၀ ထိ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ႏုိင္သည္။
၁။ ပုဒ္ျပတ္လုပ္ငန္း အလုပ္ရွင္ျဖစ္ေစ၊ ပုဒ္ျပတ္လုပ္ငန္းရွင္ႀကီးထံမွ တဆင့္ယူ၍ လုပ္သူ ျဖစ္ေစ၊ ပုဒ္ျပတ္ အ လုပ္ရွင္ႀကီးကိုယ္တိုင္ပင္ျဖစ္ေစ အလုပ္သမားတြင္ ထိခိုက္အနာ တရ ျဖစ္ပါက နစ္နာေၾကး ေပးေဆာင္ ရ မည္ျဖစ္သည္။ (အပိုဒ္ ၁၀) ပုဒ္ျပတ္လုပ္ငန္း လုပ္ကုိင္ သူသည္ အလုပ္ရွင္ကုိယ္တိုင္ျဖစ္ပါက အလုပ္သမား၏ နစ္နာေၾကးအတြက္ ေပးေဆာင္ ရမည့္တာ၀န္ ယင္းအလုပ္ရွင္တြင္ရွိသည္။ (အပုိဒ္ ၁၁)
တိုင္ၾကားႏိုင္ခြင့္
အလုပ္ခြင္အတြင္း အလုပ္သမားတဦး အလုပ္လုပ္ေနစဥ္တြင္ ထိခိုက္အနာတရ ျဖစ္သည့္ အခါမ်ားတြင္ျဖစ္ေစ၊ ဖ်ားနာသည့္အခါမ်ားတြင္ျဖစ္ေစ၊ ေသဆံုးသြားသည့္အခါမ်ားတြင္ ျဖစ္ေစ၊ ေပ်ာက္ဆံုးသြားသည့္ အခါမ်ား တြင္ျဖစ္ေစ၊ အလုပ္သမားကုိယ္တိုင္ျဖစ္ေစ၊ အလုပ္ သမား၏ မိသားစုကုိယ္တိုင္ ပင္ျဖစ္ေစ နစ္နာေၾကးႏွင့္ လူမႈေရးအာမခံဌာနသို႔ ထိခိုက္သည့္ ရက္မွ စတင္၍ ရက္ေပါင္း (၁၈၀) အတြင္း တိုင္ၾကားႏိုင္သည္။ (အပိုဒ္ ၄၉) နစ္နာေၾကးေပး ေဆာင္ရန္အတြက္ အပိုဒ္ ၁၂ တြင္လည္း ျပဌာန္းထားသည္။ သက္ဆိုင္သူ၏ မိသားစု သည္ ႏိုင္ငံျခားတိုင္းျပည္တြင္ ေနလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ သို႔မဟုတ္ အလုပ္သမားေသဆံုးသည္ ေပ်ာက္ဆံုး သည္ ကို မ သိရသည့္ အေျခအေနတြင္ ရွိေနသည္ျဖစ္ေစ အလုပ္ခြင္မွ ထြက္ၿပီးေနာက္ အနာတရျဖစ္လွ်င္ျဖစ္ေစ၊ ဖ်ားနာ လွ်င္ျဖစ္ေစ ျဖစ္ၿပီး (၂) ႏွစ္အတြင္း တရား႐ံုးေတာ္တြင္ တိုင္ ၾကားႏိုင္သည္။
အယူခံ၀င္ျခင္း
အလုပ္သမားထိခိုက္ အနာတရျဖစ္လွ်င္ျဖစ္ေစ၊ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ထိခိုက္မိလွ်င္ ျဖစ္ေစ အလုပ္သမားအတြက္ နစ္နာေၾကးေပးေဆာင္ရန္ နစ္နာေၾကးမစုေဆာင္းေပးသည့္ တာ၀န္၀တၱရားပ်က္ကြက္သူ အလုပ္ရွင္အား ျပစ္မႈပုဒ္မ မ်ားစြာျဖင့္ တရားစြဲဆိုႏိုင္ပါသည္။ ျပစ္မႈထင္ရွားပါက ေထာင္ဒဏ္ (၁) လမွ (၁) ႏွစ္ ထိ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ႏိုင္ၿပီး၊ ေငြဒဏ္ ဘတ္ ၂,၀၀၀ မွ ဘတ္ ၂၀,၀၀၀ ထိ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ႏုိင္သည္။
၁။ ပုဒ္ျပတ္လုပ္ငန္း အလုပ္ရွင္ျဖစ္ေစ၊ ပုဒ္ျပတ္လုပ္ငန္းရွင္ႀကီးထံမွ တဆင့္ယူ၍ လုပ္သူ ျဖစ္ေစ၊ ပုဒ္ျပတ္ အ လုပ္ရွင္ႀကီးကိုယ္တိုင္ပင္ျဖစ္ေစ အလုပ္သမားတြင္ ထိခိုက္အနာ တရ ျဖစ္ပါက နစ္နာေၾကး ေပးေဆာင္ ရ မည္ျဖစ္သည္။ (အပိုဒ္ ၁၀) ပုဒ္ျပတ္လုပ္ငန္း လုပ္ကုိင္ သူသည္ အလုပ္ရွင္ကုိယ္တိုင္ျဖစ္ပါက အလုပ္သမား၏ နစ္နာေၾကးအတြက္ ေပးေဆာင္ ရမည့္တာ၀န္ ယင္းအလုပ္ရွင္တြင္ရွိသည္။ (အပုိဒ္ ၁၁)
တိုင္ၾကားႏိုင္ခြင့္
အလုပ္ခြင္အတြင္း အလုပ္သမားတဦး အလုပ္လုပ္ေနစဥ္တြင္ ထိခိုက္အနာတရ ျဖစ္သည့္ အခါမ်ားတြင္ျဖစ္ေစ၊ ဖ်ားနာသည့္အခါမ်ားတြင္ျဖစ္ေစ၊ ေသဆံုးသြားသည့္အခါမ်ားတြင္ ျဖစ္ေစ၊ ေပ်ာက္ဆံုးသြားသည့္ အခါမ်ား တြင္ျဖစ္ေစ၊ အလုပ္သမားကုိယ္တိုင္ျဖစ္ေစ၊ အလုပ္ သမား၏ မိသားစုကုိယ္တိုင္ ပင္ျဖစ္ေစ နစ္နာေၾကးႏွင့္ လူမႈေရးအာမခံဌာနသို႔ ထိခိုက္သည့္ ရက္မွ စတင္၍ ရက္ေပါင္း (၁၈၀) အတြင္း တိုင္ၾကားႏိုင္သည္။ (အပိုဒ္ ၄၉) နစ္နာေၾကးေပး ေဆာင္ရန္အတြက္ အပိုဒ္ ၁၂ တြင္လည္း ျပဌာန္းထားသည္။ သက္ဆိုင္သူ၏ မိသားစု သည္ ႏိုင္ငံျခားတိုင္းျပည္တြင္ ေနလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ သို႔မဟုတ္ အလုပ္သမားေသဆံုးသည္ ေပ်ာက္ဆံုး သည္ ကို မ သိရသည့္ အေျခအေနတြင္ ရွိေနသည္ျဖစ္ေစ အလုပ္ခြင္မွ ထြက္ၿပီးေနာက္ အနာတရျဖစ္လွ်င္ျဖစ္ေစ၊ ဖ်ားနာ လွ်င္ျဖစ္ေစ ျဖစ္ၿပီး (၂) ႏွစ္အတြင္း တရား႐ံုးေတာ္တြင္ တိုင္ ၾကားႏိုင္သည္။
အယူခံ၀င္ျခင္း
အလုပ္သမားမ်ားအေနျဖင့္လည္း နစ္နာေၾကးဌာနမွ တာ၀န္ရွိသူ၏ နစ္နာေၾကး ေပးေဆာင္ ျခင္းႏွင့္ပတ္သက္ ေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို မေက်နပ္ပါက ယင္းဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်သည့္ ေန႔မွ စတင္၍ ရက္ေပါင္း ၃၀ အတြင္း အယူ ခံတရား႐ံုးတြင္ အယူခံ၀င္ႏိုင္သည္။ အကယ္၍ အယူ ခံတရား႐ံုး၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို မေက်နပ္ပါကလည္း ယင္း အမိန္႔ခ်ၿပီးသည့္ေန႔မွ စတင္၍ ရက္ေပါင္း ၃၀ အတြင္း တရား႐ံုးတြင္ သြားေရာက္ အမႈဖြင့္ႏိုင္သည္။
တရားလို၏အခြင့္အေရး၊ တရားခံႏွင့္အမႈ
က။ အမႈႏွင့္ပတ္သက္၍ သိသင့္သိထိုက္သည့္ အခ်က္အလက္မ်ား
၁။ ။ တရား႐ံုး
ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ တရား႐ံုးကုိ (၃) မ်ဳိးခြဲျခားထားသည္။
က။ အမႈႏွင့္ပတ္သက္၍ သိသင့္သိထိုက္သည့္ အခ်က္အလက္မ်ား
၁။ ။ တရား႐ံုး
ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ တရား႐ံုးကုိ (၃) မ်ဳိးခြဲျခားထားသည္။
၁-၁။ ။တရားမ တရား႐ုံးတြင္ ေအာက္ေျခတရား႐ံုး၊ အယူခံတရားရုံး၊ အထက္တရား႐ံုး ဟူ၍ သံုးမ်ဳိးခြဲထားသည္။
- တရားမ တရား႐ံုးသည္ ေငြေၾကးႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္ အမႈမ်ားႏွင့္ျပစ္မႈမ်ားကို စီရင္သည္။
- ေငြေၾကးႏွင့္ဆိုင္သည့္ အမႈမ်ားတြင္ ကုိ၀င္းသည္ ကိုေအာင္ေခ်းငွားသြားသည့္ေငြမ်ားကို ျပန္လည္ရလိုအ တြက္ တိုင္တန္းသည့္ အမႈမ်ားကို လက္ခံတရားစီရင္ေပးသည္။
-ျပစ္မႈဆိုသည္မွာ ကုိ၀င္းသည္ ကုိေအာင္၏ ပစၥည္းမ်ားကုိ ခိုးယူသျဖင့္ တိုင္တန္းျခင္းခံရၿပီး ယင္းတိုင္တန္း သည့္ အမႈမ်ားကို လက္ခံ၍ တရားစီရင္ေပးသည္။
- တရားမ တရား႐ံုးသည္ ေငြေၾကးႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္ အမႈမ်ားႏွင့္ျပစ္မႈမ်ားကို စီရင္သည္။
- ေငြေၾကးႏွင့္ဆိုင္သည့္ အမႈမ်ားတြင္ ကုိ၀င္းသည္ ကိုေအာင္ေခ်းငွားသြားသည့္ေငြမ်ားကို ျပန္လည္ရလိုအ တြက္ တိုင္တန္းသည့္ အမႈမ်ားကို လက္ခံတရားစီရင္ေပးသည္။
-ျပစ္မႈဆိုသည္မွာ ကုိ၀င္းသည္ ကုိေအာင္၏ ပစၥည္းမ်ားကုိ ခိုးယူသျဖင့္ တိုင္တန္းျခင္းခံရၿပီး ယင္းတိုင္တန္း သည့္ အမႈမ်ားကို လက္ခံ၍ တရားစီရင္ေပးသည္။
- ၿမိဳ႔နယ္တရား႐ံုး ျပည္နယ္တရား႐ံုး။ ။ဘန္ေကာက္တြင္ျဖစ္ပါက ေငြေၾကးႏွင့္ သက္ဆိုင္ သည့္ အမႈမ်ားကုိ လက္ခံစီရင္ သည့္ တရား႐ံုးႏွင့္ျပစ္မႈမ်ားကို စီရင္သည့္ တရား႐ံုး သို႔မ ဟုတ္ တရားေရးရာတရား႐ံုး။
အလုပ္သမားတရား႐ံုး။ ။အလုပ္သမားမ်ား အမႈအခင္းျဖစ္ပြားသည့္အခါမ်ားတြင္ အမႈကို စီရင္ၾကားနာသည္။ တရားမေရးရာ တရား႐ံုးတခုလည္း ျဖစ္သည္။
အလုပ္သမားတရား႐ံုး။ ။အလုပ္သမားမ်ား အမႈအခင္းျဖစ္ပြားသည့္အခါမ်ားတြင္ အမႈကို စီရင္ၾကားနာသည္။ တရားမေရးရာ တရား႐ံုးတခုလည္း ျဖစ္သည္။
၁.၂။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရာတရား႐ံုးတြင္ ေအာက္ေျခ႐ံုးႏွင့္ အထက္႐ံုးဟူ၍ ဖြဲ႔စည္းထားသည္။ ယင္းတရား႐ံုးတြင္ ျပည္သူမ်ားက အစိုးရဌာနမ်ားကုိ တရားစြဲသည့္အမႈမ်ား၊ ျပဌာန္းထား သည့္ ဥပေဒမ်ားသည္ ထိုင္းဘုရင္ မင္းျမတ္ကိုယ္တိုင္ လက္မွတ္ေရးထိုး ျပဌာန္းထားသည့္ အာမခံဥပေဒထက္ တရားစီရင္ရာတြင္ နိမ့္က်သည့္ အေၾကာင္းကိစၥမ်ားကို တိုင္ၾကားႏိုင္ သည္။
၁.၃။ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာတရား႐ံုး
ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာတရား႐ံုး တခုတည္းတြင္သာ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္ပတ္ သက္၍ေပၚ ေပါက္လာသည့္ အမႈမ်ားကို စီရင္ေပးသည္။ ဥပမာ-ျပည္သူမ်ားအတြက္ ျပ ဌာန္းထားေသာ ဥပေဒမ်ားသည္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္ ျပဌာန္းထားသည့္ ျပည္သူမ်ား ၏ လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုပိုင္ခြင့္ ဆံုး ႐ႈံး သည့္အမႈမ်ား စသည္တို႔ကို လက္ခံ၍ တရားစီရင္ ေပးသည္။
၁.၃။ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာတရား႐ံုး
ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာတရား႐ံုး တခုတည္းတြင္သာ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္ပတ္ သက္၍ေပၚ ေပါက္လာသည့္ အမႈမ်ားကို စီရင္ေပးသည္။ ဥပမာ-ျပည္သူမ်ားအတြက္ ျပ ဌာန္းထားေသာ ဥပေဒမ်ားသည္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္ ျပဌာန္းထားသည့္ ျပည္သူမ်ား ၏ လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုပိုင္ခြင့္ ဆံုး ႐ႈံး သည့္အမႈမ်ား စသည္တို႔ကို လက္ခံ၍ တရားစီရင္ ေပးသည္။
၂။ ဥပေဒတို႔၏ အသံုး၀င္မႈ အနိမ့္အျမင့္ သို႔မဟုတ္ ဥပေဒအာဏာ
၂.၁။ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသည္ တုိင္းျပည္တြင္ ျပဌာန္းထားသည့္ ဥပေဒမ်ားအနက္ အျမင့္ဆံုးဥပေဒ ျဖစ္ သည္။ အျခားေသာ မည္သည့္ ဥပေဒမွ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကုိ ယွဥ္ ၿပိဳင္ျခင္း မရွိေစရပါ။
၂.၂။ လႊတ္ေတာ္မွ အတည္ျပဳလိုက္ေသာ ဥပေဒ၊ အေရးေပၚအက္ဥပေဒ၊ စစ္အာဏာသိမ္း အဖြဲ႔ (သို႔မဟုတ္) ဒီမိုကေရစီစနစ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအဖြဲ႔မွ ထုတ္ျပန္ထားေသာ ဥပေဒ မ်ားသည္ အစဥ္လိုက္ ၾသဇာသက္ ေရာက္မႈရွိသည္။
၂.၃။ ဘုရင္မင္းျမတ္မွထုတ္ျပန္လိုက္ေသာ အမိန္႔၊ ၀န္ႀကီးဌာနမွ ထုတ္ျပန္သည့္ အစိုးရဌာန မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ သည့္ ဥပေဒမ်ား၊ အမိန္႔မ်ား သို႔မဟုတ္ ေဒသဆိုင္ရာ ရပ္ကြက္၊ ေက်းရြာ၊ ၿမိဳ႔နယ္၊ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဖြဲ႔မ်ား၊ ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္း စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအ တြက္ ျပဌာန္းထားသည့္ ဥပေဒ မ်ား သည္ လည္း လႊတ္ ေတာ္က အတည္ျပဳ ျပဌာန္းထား သည့္ ဥပေဒမ်ားကို မွီျငမ္း၍ ေရးသားထားျခင္း ျဖစ္သျဖင့္ ဥပေဒ၏ သတ္မွတ္ ထားေသာ စံခ်ိန္စံညႊန္မ်ားျဖင့္ ၾကည့္လွ်င္ ဒုတိယတန္း စားဥပေဒသာလွ်င္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ဒုတိယ တန္း စားဥပေဒကို ေဖာက္ဖ်က္ျခင္း၊ က်ဴးလြန္ျခင္း ကုိ ျပဳ၍မရ ပါ။
၂.၁။ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသည္ တုိင္းျပည္တြင္ ျပဌာန္းထားသည့္ ဥပေဒမ်ားအနက္ အျမင့္ဆံုးဥပေဒ ျဖစ္ သည္။ အျခားေသာ မည္သည့္ ဥပေဒမွ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကုိ ယွဥ္ ၿပိဳင္ျခင္း မရွိေစရပါ။
၂.၂။ လႊတ္ေတာ္မွ အတည္ျပဳလိုက္ေသာ ဥပေဒ၊ အေရးေပၚအက္ဥပေဒ၊ စစ္အာဏာသိမ္း အဖြဲ႔ (သို႔မဟုတ္) ဒီမိုကေရစီစနစ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအဖြဲ႔မွ ထုတ္ျပန္ထားေသာ ဥပေဒ မ်ားသည္ အစဥ္လိုက္ ၾသဇာသက္ ေရာက္မႈရွိသည္။
၂.၃။ ဘုရင္မင္းျမတ္မွထုတ္ျပန္လိုက္ေသာ အမိန္႔၊ ၀န္ႀကီးဌာနမွ ထုတ္ျပန္သည့္ အစိုးရဌာန မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ သည့္ ဥပေဒမ်ား၊ အမိန္႔မ်ား သို႔မဟုတ္ ေဒသဆိုင္ရာ ရပ္ကြက္၊ ေက်းရြာ၊ ၿမိဳ႔နယ္၊ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဖြဲ႔မ်ား၊ ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္း စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအ တြက္ ျပဌာန္းထားသည့္ ဥပေဒ မ်ား သည္ လည္း လႊတ္ ေတာ္က အတည္ျပဳ ျပဌာန္းထား သည့္ ဥပေဒမ်ားကို မွီျငမ္း၍ ေရးသားထားျခင္း ျဖစ္သျဖင့္ ဥပေဒ၏ သတ္မွတ္ ထားေသာ စံခ်ိန္စံညႊန္မ်ားျဖင့္ ၾကည့္လွ်င္ ဒုတိယတန္း စားဥပေဒသာလွ်င္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ဒုတိယ တန္း စားဥပေဒကို ေဖာက္ဖ်က္ျခင္း၊ က်ဴးလြန္ျခင္း ကုိ ျပဳ၍မရ ပါ။
အမႈအတြက္ တိုင္ခ်က္ဖြင့္ပံု
မုဒိန္းက်င့္ျခင္းခံရသူ၊ ၿခိမ္းေျခာက္ျခင္းခံရသူ၊ ပစၥည္းလုယက္ျခင္းခံရသူ၊ ညႇဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္ ျခင္းခံရသူ၊ အစိုးရ၀န္ထမ္းျဖစ္သူ၏ အတင္းအဓမၼေငြညႇစ္ျခင္းခံရသူမ်ားသည္ ေအာက္တြင္ ေဖၚျပထားသည့္ ေနရာမ်ားတြင္ သြား ေရာက္၍ တိုင္တန္း ႏိုင္ပါသည္။
၁။ နစ္နာသူသည္ ရဲစခန္းသို႔သြားေရာက္၍ အမႈဖြင့္တိုင္ၾကားႏိုင္သည္။ တာ၀န္ရွိသူမွ အမႈ၏ သက္ေသခံ အ ေထာက္ အထားမ်ားကို ရွာေဖြ၍ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ႏိုင္ရန္ တရား႐ံုးသို႔ တိုင္ ၾကားမည္ျဖစ္သည္။
၂။ သို႔မဟုတ္ပါက ေရွ႕ေနအားဆက္သြယ္၍ တရား႐ံုးသို႔ တိုက္႐ုိက္တိုင္ၾကားႏိုင္သည္။
မုဒိန္းက်င့္ျခင္းခံရသူ၊ ၿခိမ္းေျခာက္ျခင္းခံရသူ၊ ပစၥည္းလုယက္ျခင္းခံရသူ၊ ညႇဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္ ျခင္းခံရသူ၊ အစိုးရ၀န္ထမ္းျဖစ္သူ၏ အတင္းအဓမၼေငြညႇစ္ျခင္းခံရသူမ်ားသည္ ေအာက္တြင္ ေဖၚျပထားသည့္ ေနရာမ်ားတြင္ သြား ေရာက္၍ တိုင္တန္း ႏိုင္ပါသည္။
၁။ နစ္နာသူသည္ ရဲစခန္းသို႔သြားေရာက္၍ အမႈဖြင့္တိုင္ၾကားႏိုင္သည္။ တာ၀န္ရွိသူမွ အမႈ၏ သက္ေသခံ အ ေထာက္ အထားမ်ားကို ရွာေဖြ၍ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ႏိုင္ရန္ တရား႐ံုးသို႔ တိုင္ ၾကားမည္ျဖစ္သည္။
၂။ သို႔မဟုတ္ပါက ေရွ႕ေနအားဆက္သြယ္၍ တရား႐ံုးသို႔ တိုက္႐ုိက္တိုင္ၾကားႏိုင္သည္။
ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ျခင္းခံရသူ သို႔မဟုတ္ နစ္နာသူ၏ ရပိုင္ခြင့္
နစ္နာေၾကး
အမႈတြင္ တရားခံသံုးစြဲရမည့္ ကုန္က်စရိတ္အတြက္ လႊတ္ေတာ္ဥပေဒတြင္ ျပဌာန္းထား ခ်က္ (အပုိဒ္ ၁၇-၁၉)
၁။ အစိုးရတရပ္သည္ တိုင္းသူျပည္သားမ်ား၏ အသက္အိုးအိမ္ စည္းစိမ္ကုိ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ရမည့္ တာ၀န္ရွိသည္။ အကယ္၍ အစိုးရသည္ ေစာင့္ေရွာက္မႈ မေပးႏိုင္ဘဲ ပ်က္ကြက္ခဲ့ပါက ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ျခင္းခံရသူ၊ ထိ ခိုက္ နစ္နာသူအား နစ္နာေၾကးေပးရမည္ ျဖစ္သည္။
၂။ နစ္နာသူဆိုသည္မွာ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ျခင္းခံရသူ သို႔မဟုတ္ ဒုစ႐ုိက္သား၏ သားေကာင္ ျဖစ္သြားသည့္သူကုိ ဆုိလုိသည္။
ဒုစ႐ိုက္သား၏ ရန္ေၾကာင့္ေသဆံုးျခင္း၊ အနာတရျဖစ္ျခင္း သို႔မဟုတ္ စိတ္ေရာဂါ ရသြား ျခင္း၊ ျပစ္မႈက်ဴး လြန္သူကုိ ဖမ္းဆီးရမိျခင္း မရွိေသာ္လည္း နစ္နာသူတြင္ နစ္နာေၾကးရပိုင္ ခြင့္ရွိသည္။
• နစ္နာသူသည္ မိမိကုိယ္တိုင္ အမႈကို က်ဴးလြန္ပါက နစ္နာေၾကးခံစားပိုင္ခြင့္မရွိပါ။
• နစ္နာသူသည္ ေအာက္ေဖၚျပပါ ျပစ္မႈမ်ားျဖစ္မွသာ နစ္နာေၾကးခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာအတြက္ ျပဌာန္းထားသည့္ ဥပေဒ အပိုဒ္ ၂၇၆-၂၈၇။ အသက္အႏၱရာယ္ အ တြက္ ျပဌာန္းထားေသာ ဥပေဒ ၂၈၈-၂၉၄။ ခႏၶာကုိယ္အစိတ္အပိုင္းမ်ားအတြက္ ျပဌာန္း ထားေသာ ဥပေဒအပုိဒ္ ၂၉၅-၃၀၀ ႏွင့္ ကေလးငယ္၊ လူနာ၊ အနာတရျဖစ္ေနသူ၊ မသန္ မစြမ္းျဖစ္သူမ်ားကို စြန္႔ပစ္ထားမႈ စေသာ အပုိဒ္ ၃၀၆-၃၀၈ ျပစ္မႈမ်ား စသည္တို႔ျဖင့္ ၿငိစြန္း မွသာ နစ္နာေၾကး ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
အမႈတြင္ တရားခံသံုးစြဲရမည့္ ကုန္က်စရိတ္အတြက္ လႊတ္ေတာ္ဥပေဒတြင္ ျပဌာန္းထား ခ်က္ (အပုိဒ္ ၁၇-၁၉)
၁။ အစိုးရတရပ္သည္ တိုင္းသူျပည္သားမ်ား၏ အသက္အိုးအိမ္ စည္းစိမ္ကုိ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ရမည့္ တာ၀န္ရွိသည္။ အကယ္၍ အစိုးရသည္ ေစာင့္ေရွာက္မႈ မေပးႏိုင္ဘဲ ပ်က္ကြက္ခဲ့ပါက ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ျခင္းခံရသူ၊ ထိ ခိုက္ နစ္နာသူအား နစ္နာေၾကးေပးရမည္ ျဖစ္သည္။
၂။ နစ္နာသူဆိုသည္မွာ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ျခင္းခံရသူ သို႔မဟုတ္ ဒုစ႐ုိက္သား၏ သားေကာင္ ျဖစ္သြားသည့္သူကုိ ဆုိလုိသည္။
ဒုစ႐ိုက္သား၏ ရန္ေၾကာင့္ေသဆံုးျခင္း၊ အနာတရျဖစ္ျခင္း သို႔မဟုတ္ စိတ္ေရာဂါ ရသြား ျခင္း၊ ျပစ္မႈက်ဴး လြန္သူကုိ ဖမ္းဆီးရမိျခင္း မရွိေသာ္လည္း နစ္နာသူတြင္ နစ္နာေၾကးရပိုင္ ခြင့္ရွိသည္။
• နစ္နာသူသည္ မိမိကုိယ္တိုင္ အမႈကို က်ဴးလြန္ပါက နစ္နာေၾကးခံစားပိုင္ခြင့္မရွိပါ။
• နစ္နာသူသည္ ေအာက္ေဖၚျပပါ ျပစ္မႈမ်ားျဖစ္မွသာ နစ္နာေၾကးခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာအတြက္ ျပဌာန္းထားသည့္ ဥပေဒ အပိုဒ္ ၂၇၆-၂၈၇။ အသက္အႏၱရာယ္ အ တြက္ ျပဌာန္းထားေသာ ဥပေဒ ၂၈၈-၂၉၄။ ခႏၶာကုိယ္အစိတ္အပိုင္းမ်ားအတြက္ ျပဌာန္း ထားေသာ ဥပေဒအပုိဒ္ ၂၉၅-၃၀၀ ႏွင့္ ကေလးငယ္၊ လူနာ၊ အနာတရျဖစ္ေနသူ၊ မသန္ မစြမ္းျဖစ္သူမ်ားကို စြန္႔ပစ္ထားမႈ စေသာ အပုိဒ္ ၃၀၆-၃၀၈ ျပစ္မႈမ်ား စသည္တို႔ျဖင့္ ၿငိစြန္း မွသာ နစ္နာေၾကး ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
၃။ နစ္နာေၾကးရမည့္ လုပ္ငန္းအမ်ဳိးအစားႏွင့္ ခံစားရမည့္ေငြေၾကးအတိုင္းအတာပမာဏ
၃.၁။ ေဆးကုသစရိတ္အတြက္ ဘတ္ ၃၀,၀၀၀ ထက္ မေက်ာ္ေသာေငြ။
၃.၂။ လုပ္ငန္းခြင့္သို႔ ျပန္လည္၀င္ေရာက္ႏိုင္ေရးအတြက္ အနားယူျခင္း၊ အားအင္ေမြးျမဴ ျခင္းအတြက္ ဘတ္ ၂၀,၀၀၀ ထက္မေက်ာ္ေသာေငြကို ေပးရမည္။
၃.၃။ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရ၍ အလုပ္နားရသည့္ရက္မ်ားအတြက္ တရက္ ဘတ္ ၂၀၀ ႏႈန္းျဖင့္ အခ်ိန္ ၁ ႏွစ္ထက္ မေက်ာ္ေသာ ကာလ။
၃.၄။ ထိခိုက္အနာတရျဖစ္သူ ေသဆံုးသြားပါက ဘတ္ ၃၀,၀၀၀ မွ ဘတ္ ၁၀၀,၀၀၀ ကုိ က်န္ရစ္သူ မိသားစု အား ေပးရမည္။
၃.၅။ အေလာင္းသၿဂႋဳဟ္ စရိတ္အျဖစ္ ဘတ္ ၂၀,၀၀၀ ကို မိသားစုအားေပးရမည္။
၃.၆။ မိသားစုကုိ အကူေငြအျဖစ္ ဘတ္ ၃၀,၀၀၀ ထက္ မေက်ာ္ေသာေငြကို ေပးရမည္။
၃.၇။ အျခားေသာ ေ၀ယ်ာေ၀စၥကိစၥမ်ားအတြက္ ဘတ္ ၃၀,၀၀၀ ထက္မေက်ာ္ေသာ ေငြကုိလည္း ေပးရမည္။
၃.၁။ ေဆးကုသစရိတ္အတြက္ ဘတ္ ၃၀,၀၀၀ ထက္ မေက်ာ္ေသာေငြ။
၃.၂။ လုပ္ငန္းခြင့္သို႔ ျပန္လည္၀င္ေရာက္ႏိုင္ေရးအတြက္ အနားယူျခင္း၊ အားအင္ေမြးျမဴ ျခင္းအတြက္ ဘတ္ ၂၀,၀၀၀ ထက္မေက်ာ္ေသာေငြကို ေပးရမည္။
၃.၃။ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရ၍ အလုပ္နားရသည့္ရက္မ်ားအတြက္ တရက္ ဘတ္ ၂၀၀ ႏႈန္းျဖင့္ အခ်ိန္ ၁ ႏွစ္ထက္ မေက်ာ္ေသာ ကာလ။
၃.၄။ ထိခိုက္အနာတရျဖစ္သူ ေသဆံုးသြားပါက ဘတ္ ၃၀,၀၀၀ မွ ဘတ္ ၁၀၀,၀၀၀ ကုိ က်န္ရစ္သူ မိသားစု အား ေပးရမည္။
၃.၅။ အေလာင္းသၿဂႋဳဟ္ စရိတ္အျဖစ္ ဘတ္ ၂၀,၀၀၀ ကို မိသားစုအားေပးရမည္။
၃.၆။ မိသားစုကုိ အကူေငြအျဖစ္ ဘတ္ ၃၀,၀၀၀ ထက္ မေက်ာ္ေသာေငြကို ေပးရမည္။
၃.၇။ အျခားေသာ ေ၀ယ်ာေ၀စၥကိစၥမ်ားအတြက္ ဘတ္ ၃၀,၀၀၀ ထက္မေက်ာ္ေသာ ေငြကုိလည္း ေပးရမည္။
၄။ နစ္နာေၾကးခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသူသည္ ျပည္နယ္တိုင္းတြင္ရွိသည့္ တရားေရးရာတရား႐ံုးတြင္ သြားေရာက္ ေတာင္းဆို ႏိုင္သည္။ (မဲေဆာက္ၿမိဳ႔တြင္မူ မဲေဆာက္ေထာင္တြင္ သြားေရာက္ ေတာင္းဆိုႏိုင္သည္။) ကုိယ္ တိုင္ သြားေရာက္ လက္ခံႏိုင္ျခင္း မရွိပါက ကုိယ္စားလွယ္လႊဲစာ ျဖင့္ သြားေရာက္ထုတ္ယူႏိုင္သည္။ ထိုသို႔ သြား ေရာက္ထုတ္ယူရာတြင္ ေအာက္ပါ သက္ေသ ခံအေထာက္အထားမ်ားကို တပါတည္း ယူေဆာင္ သြားရမည္။
• အခင္းျဖစ္ပြားသည့့္ေန႔တြင္ မွတ္တမ္းတင္ထားသည့္ ရဲမွတ္တမ္း၊ မွတ္ပံုတင္တို႔ကုိ ယူ ေဆာင္သြားရမည္။
• ျဖစ္ပြားသည့္ေန႔မွ စတင္ေရတြက္၍ (၁) ႏွစ္အတြင္း သြားေရာက္၍ ေလွ်ာက္လႊာတင္ရ မည္ျဖစ္သည္။
• အကယ္၍ တာ၀န္ရွိသူက နစ္နာေၾကးေပးရန္ ျငင္းဆိုသည့္အခါမ်ားတြင္ တရား႐ံုးသုိ႔ သြားေရာက္၍ ရက္ ေပါင္း ၃၀ အတြင္း အယူခံ၀င္ႏိုင္သည္။ တရား႐ံုးတြင္ တိုက္႐ိုက္သြား ေရာက္ တိုင္တန္းႏိုင္သည္။
• အခင္းျဖစ္ပြားသည့့္ေန႔တြင္ မွတ္တမ္းတင္ထားသည့္ ရဲမွတ္တမ္း၊ မွတ္ပံုတင္တို႔ကုိ ယူ ေဆာင္သြားရမည္။
• ျဖစ္ပြားသည့္ေန႔မွ စတင္ေရတြက္၍ (၁) ႏွစ္အတြင္း သြားေရာက္၍ ေလွ်ာက္လႊာတင္ရ မည္ျဖစ္သည္။
• အကယ္၍ တာ၀န္ရွိသူက နစ္နာေၾကးေပးရန္ ျငင္းဆိုသည့္အခါမ်ားတြင္ တရား႐ံုးသုိ႔ သြားေရာက္၍ ရက္ ေပါင္း ၃၀ အတြင္း အယူခံ၀င္ႏိုင္သည္။ တရား႐ံုးတြင္ တိုက္႐ိုက္သြား ေရာက္ တိုင္တန္းႏိုင္သည္။
ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ျခင္းခံရသူ၏ နစ္နာေၾကးခံစားပိုင္ခြင့္ အပိုဒ္ ၄၄/၁ ျပဌာန္းခ်က္
အမႈတိုင္းတြင္ တရား႐ံုးသည္ တိုင္ၾကားသူအျဖစ္ ႐ံုးေတာ္သို႔ဦးတိုက္၍ တိုင္ၾကားရသည္။ တရားခံအား အမိန္႔ ခ်မွတ္၍ တရားလိုအား နစ္နာေၾကးေပးေဆာင္ရန္ ဆံုးျဖတ္ေပးသည္။ ယင္းသို႔ နစ္နာေၾကးေပးေဆာင္ရန္ အမိန္႔ခ်မွတ္ရျခင္းမွာလည္း တရားခံအေနျဖင့္ တဘက္ သားအား ေသဆံုးေစရန္၊ ခႏၶာကုိယ္ ထိခိုက္ေစရန္၊ စိတ္ထိခိုက္ေစရန္၊ နာမည္ ပ်က္ပ်ား ေစရန္ လုပ္ေဆာင္ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ တိုင္ၾကားရာတြင္ သက္ေသ အျဖစ္ လိုက္ပါ မည့္သူမ်ားလည္း လိုအပ္သည္။
အမႈတိုင္းတြင္ တရား႐ံုးသည္ တိုင္ၾကားသူအျဖစ္ ႐ံုးေတာ္သို႔ဦးတိုက္၍ တိုင္ၾကားရသည္။ တရားခံအား အမိန္႔ ခ်မွတ္၍ တရားလိုအား နစ္နာေၾကးေပးေဆာင္ရန္ ဆံုးျဖတ္ေပးသည္။ ယင္းသို႔ နစ္နာေၾကးေပးေဆာင္ရန္ အမိန္႔ခ်မွတ္ရျခင္းမွာလည္း တရားခံအေနျဖင့္ တဘက္ သားအား ေသဆံုးေစရန္၊ ခႏၶာကုိယ္ ထိခိုက္ေစရန္၊ စိတ္ထိခိုက္ေစရန္၊ နာမည္ ပ်က္ပ်ား ေစရန္ လုပ္ေဆာင္ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ တိုင္ၾကားရာတြင္ သက္ေသ အျဖစ္ လိုက္ပါ မည့္သူမ်ားလည္း လိုအပ္သည္။
သံသယရွိခံရသူ (တရားခံ) ႏွင့္တရားလိုတို႔၏ အမႈခြင္အတြင္း ခံစားပိုင္ခြင့္မ်ား
မည္သူသည္ သံသယရွိျခင္းခံရသူ၊ မည္သူသည္ တရားခံနည္း။
သံသယရွိျခင္းခံရသူဆိုသည္မွာ ရဲစခန္းတြင္ သြားေရာက္၍ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သည္ဟု သံသယျဖင့္ အမႈ ဖြင့္ျခင္းခံရသူကုိ ဆုိလိုသည္။
တရားခံ ဆိုသည္မွာ တရားဥပေဒကို ေဖာက္ဖ်က္သျဖင့္ တရား႐ံုးတြင္ အမႈဖြင့္အေရးယူ ထားျခင္း ခံရသူကုိ ဆိုလိုသည္။
ဖမ္းဆီးျခင္း
ေအာက္ပါအေၾကာင္းမ်ားျဖစ္လာပါက အစိုးရအာဏာပိုင္မ်ားမွ ဖမ္းဆီးခြင့္ရွိသည္။
• သြားေရာက္ဖမ္းဆီးသူ တာ၀န္ရွိရဲတြင္ တရား႐ံုး၏ ဖမ္းဆီးခြင့္ အမိန္႔ရွိရမည္။ သို႔ေသာ္ လူ တဦးသည္ တာ၀န္ ရွိရဲ၏ ေရွ႕တြင္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ေနလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ ေဖာက္ခြဲမည္ဟု သံသယ ရွိလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ လက္နက္ ကိုင္ေဆာင္ ထားလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ႏိုင္သည့္ လက္နက္ ပစၥည္းတခုခုကုိ ကိုင္ေဆာင္ ထား လွ်င္ျဖစ္ေစ။ အေရးေပၚ အေျခအေနအရ ဖမ္းဆီးရမည့္ အ ေၾကာင္းမ်ားျဖစ္လာလွ်င္ ဖမ္းဆီး ခြင့္ရွိသည္။ (အပုိဒ္ ၇၈)
• အိမ္တြင္း၊ အခန္းတြင္း ၀င္ေရာက္ရွာေဖြသည့္အခါတြင္ တရား႐ံုး၏ အမိန္႔လိုအပ္သည္။
• ဖမ္းဆီးရန္အေၾကာင္းအခ်က္ ခိုင္လံုမွသာ တရား႐ံုးက ဖမ္းဆီးခြင့္ ေပးရမည္။ (အပုိဒ္ ၆၆)
• ၀င္ေရာက္ရွာေဖြခြင့္ကုိလည္း အေၾကာင္းျပခ်က္ ခိုင္လံုမွသာ ခြင့္ျပဳရမည္။ (အပိုဒ္ ၉၂ ႏွင့္ ပူးတြဲလွ်က္ ၅၇)
ဖမ္းဆီးခံရခ်ိန္တြင္ တရားခံ၏ ရပိုင္ခြင့္ (အပိုဒ္ ၈၃)
ေအာက္ပါအေၾကာင္းမ်ားျဖစ္လာပါက အစိုးရအာဏာပိုင္မ်ားမွ ဖမ္းဆီးခြင့္ရွိသည္။
• သြားေရာက္ဖမ္းဆီးသူ တာ၀န္ရွိရဲတြင္ တရား႐ံုး၏ ဖမ္းဆီးခြင့္ အမိန္႔ရွိရမည္။ သို႔ေသာ္ လူ တဦးသည္ တာ၀န္ ရွိရဲ၏ ေရွ႕တြင္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ေနလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ ေဖာက္ခြဲမည္ဟု သံသယ ရွိလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ လက္နက္ ကိုင္ေဆာင္ ထားလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ႏိုင္သည့္ လက္နက္ ပစၥည္းတခုခုကုိ ကိုင္ေဆာင္ ထား လွ်င္ျဖစ္ေစ။ အေရးေပၚ အေျခအေနအရ ဖမ္းဆီးရမည့္ အ ေၾကာင္းမ်ားျဖစ္လာလွ်င္ ဖမ္းဆီး ခြင့္ရွိသည္။ (အပုိဒ္ ၇၈)
• အိမ္တြင္း၊ အခန္းတြင္း ၀င္ေရာက္ရွာေဖြသည့္အခါတြင္ တရား႐ံုး၏ အမိန္႔လိုအပ္သည္။
• ဖမ္းဆီးရန္အေၾကာင္းအခ်က္ ခိုင္လံုမွသာ တရား႐ံုးက ဖမ္းဆီးခြင့္ ေပးရမည္။ (အပုိဒ္ ၆၆)
• ၀င္ေရာက္ရွာေဖြခြင့္ကုိလည္း အေၾကာင္းျပခ်က္ ခိုင္လံုမွသာ ခြင့္ျပဳရမည္။ (အပိုဒ္ ၉၂ ႏွင့္ ပူးတြဲလွ်က္ ၅၇)
ဖမ္းဆီးခံရခ်ိန္တြင္ တရားခံ၏ ရပိုင္ခြင့္ (အပိုဒ္ ၈၃)
• သြားေရာက္ဖမ္းဆီးသူ အစုိးရအာဏာပိုင္သည္ ဖမ္းဆီးမည့္သူအား ဖမ္းဆီးရသည့္ အေၾကာင္းႏွင့္ တရား႐ုံး၏ ဖမ္းဆီးခြင့္ အမိန္႔ကိုျပ၍ ဖမ္းမည့္အေၾကာင္းကို ရွင္းျပရမည္။ ယင္း သို႔ေျပာဆို၍ အဖမ္းမခံလွ်င္ အင္အား အလံု အေလာက္ သံုး၍ ဖမ္းရမည္။ ဖမ္း၀ရမ္း (ဖမ္းဆီးခြင့္အမိန္႔) ရွိပါက ျပသရမည္။
ဖမ္းဆီးခံထားရသူ (တရားခံ) တြင္ ေအာက္ပါ အခြင့္အေရးမ်ားရွိသည္
- ဖမ္းဆီးခံထားရသူ (တရားခံ) သည္ အစိုးရအာဏာပိုင္မ်ား၏ စစ္ေဆးေမးျမန္းခ်က္ကို ထြက္ဆုိလိုသည္ ျဖစ္ ေစ၊ မထြက္ဆုိလိုသည္ ျဖစ္ေစ မိမိဆႏၵသေဘာအတိုင္း ေနႏိုင္သည္။
- ဖမ္းဆီးခံထားရသူ (တရားခံ) ေျပာစကားမ်ားသည္ တရား႐ံုး၏ အမိန္႔ခ်မွတ္ရာတြင္ သက္ ေသအျဖစ္ အသံုး ျပဳမည္ ျဖစ္သည္။
- ဖမ္းဆီးခံထားရသူ (တရားခံ) သည္ ေရွ႔ေနထံတြင္ အႀကံဉာဏ္ေတာင္းခံႏိုင္သည္။
- ဖမ္းဆီးခံထားရသူ (တရားခံ) သည္ ဖမ္းဆီးခံထားရသည့္အေၾကာင္းအား မိသားစုကုိ အ ေၾကာင္းၾကားရာတြင္ တာ၀န္ရွိ အာဏာပိုင္မ်ားမွ အဆင္ေျပေစရန္ စီမံေပးရမည္။
- ဖမ္းဆီးခံထားရသူ (တရားခံ) ေျပာစကားမ်ားသည္ တရား႐ံုး၏ အမိန္႔ခ်မွတ္ရာတြင္ သက္ ေသအျဖစ္ အသံုး ျပဳမည္ ျဖစ္သည္။
- ဖမ္းဆီးခံထားရသူ (တရားခံ) သည္ ေရွ႔ေနထံတြင္ အႀကံဉာဏ္ေတာင္းခံႏိုင္သည္။
- ဖမ္းဆီးခံထားရသူ (တရားခံ) သည္ ဖမ္းဆီးခံထားရသည့္အေၾကာင္းအား မိသားစုကုိ အ ေၾကာင္းၾကားရာတြင္ တာ၀န္ရွိ အာဏာပိုင္မ်ားမွ အဆင္ေျပေစရန္ စီမံေပးရမည္။
တရားခံ၏ ရပိုင္ခြင့္မ်ား
• တရားခံအားသြားေရာက္ဖမ္းဆီးသူ အာဏာပိုင္သည္ ဖမ္းဆီးၿပီးေနာက္ အခ်ိန္မေႏွာင္း ခင္တြင္ ရဲစခန္းသို႔ အေရာက္ ေခၚေဆာင္လာရမည္။ ရဲစခန္းေရာက္ခ်ိန္တြင္ ဖမ္းဆီးရသည့္ အေၾကာင္းရင္းကို အစီရင္ခံ ရမည္ျဖစ ္ၿပီး ဖမ္းဆီးထားသူအား ၄၈ နာရီထက္ ပို၍ ဖမ္းဆီး ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားျခင္း ျပဳ၍မရပါ။ အကယ္၍ ဆက္လက္ ခ်ဳပ္ ေႏွာင္ထားလိုပါက တရား႐ံုး၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ကုိ ရယူရမည္ျဖစ္သည္။
• သံသယရွိသူ တရားခံကုိ ဖမ္းဆီးလာၿပီး ရဲစခန္းေရာက္သည့္အခ်ိန္တြင္ စံုစမ္းစစ္ေဆး ေရးအဖြဲ႔သုိ႔ ပိုရမည္။ ဖမ္းဆီးရသည့္ အေၾကာင္းရင္း အေသးစိတ္ကုိလည္း ေရးသားရမည္။ ဖမ္းမိန္႔ကုိလည္း ျပသရမည္။ ဖမ္း ဆီးရ သည့္ အေၾကာင္းရင္း အစီရင္ခံစာအေသးစိတ္ကုိ လည္း မွတ္တမ္းတင္ရမည္။ တရားခံအေနျဖင့္လည္း ၎ အား ဖမ္းဆီးရသည့္အေၾကာင္း ရင္းကုိ မွတ္တမ္းတင္ထားသည့္ အစီရင္ခံစာကုိ ေတာင္းယူႏိုင္သည္။
• တရားခံအားသြားေရာက္ဖမ္းဆီးသူ အာဏာပိုင္သည္ ဖမ္းဆီးၿပီးေနာက္ အခ်ိန္မေႏွာင္း ခင္တြင္ ရဲစခန္းသို႔ အေရာက္ ေခၚေဆာင္လာရမည္။ ရဲစခန္းေရာက္ခ်ိန္တြင္ ဖမ္းဆီးရသည့္ အေၾကာင္းရင္းကို အစီရင္ခံ ရမည္ျဖစ ္ၿပီး ဖမ္းဆီးထားသူအား ၄၈ နာရီထက္ ပို၍ ဖမ္းဆီး ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားျခင္း ျပဳ၍မရပါ။ အကယ္၍ ဆက္လက္ ခ်ဳပ္ ေႏွာင္ထားလိုပါက တရား႐ံုး၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ကုိ ရယူရမည္ျဖစ္သည္။
• သံသယရွိသူ တရားခံကုိ ဖမ္းဆီးလာၿပီး ရဲစခန္းေရာက္သည့္အခ်ိန္တြင္ စံုစမ္းစစ္ေဆး ေရးအဖြဲ႔သုိ႔ ပိုရမည္။ ဖမ္းဆီးရသည့္ အေၾကာင္းရင္း အေသးစိတ္ကုိလည္း ေရးသားရမည္။ ဖမ္းမိန္႔ကုိလည္း ျပသရမည္။ ဖမ္း ဆီးရ သည့္ အေၾကာင္းရင္း အစီရင္ခံစာအေသးစိတ္ကုိ လည္း မွတ္တမ္းတင္ရမည္။ တရားခံအေနျဖင့္လည္း ၎ အား ဖမ္းဆီးရသည့္အေၾကာင္း ရင္းကုိ မွတ္တမ္းတင္ထားသည့္ အစီရင္ခံစာကုိ ေတာင္းယူႏိုင္သည္။
ရဲစံုစမ္းစစ္ေဆးေရးမွ တရားခံအျဖစ္ သံသယျဖစ္သူတြင္ ေအာက္ပါ အခြင့္အေရးမ်ားရွိ ေၾကာင္းေျပာရမည္။ (အပိုဒ္ ၇/၁)
- ရဲစခန္းအေနျဖင့္လည္း တရားခံအျဖစ္ သံသယမႈျဖင့္ဖမ္းဆီးခံထားရသူ၏ မိသားစုထံသို႔ မည္သည့္ရဲစခန္း တြင္ ဖမ္းဆီးထားသည့္ အေၾကာင္းကို အေၾကာင္းၾကားရမည္။
- သံသယမႈျဖင့္ဖမ္းဆီးခံထားရသူ တရားခံအေနျဖင့္ ေရွ႔ေနႏွင့္ ေတြ႔ဆံု အႀကံဉာဏ္ ေတာင္းခံႏုိင္သည္။
- မိသားစု၊ သူငယ္ခ်င္း၊ ေဆြမ်ဳိး၊ ေရွ႔ေန စသူတို႔သည္ တရားခံကုိ စစ္ေဆးေမးျမန္းေနစဥ္ တြင္ သြားေရာက္ နား ေထာင္ခြင့္ရွိသည္။
- သက္ဆိုင္သူမိသားစုမ်ားအေနျဖင့္ သြားေရာက္လည္ပတ္ခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ ဆက္သြယ္ ခြင့္ရွိသည္။
- ေဆးကုသခြင့္ရွိသည္။
- ရဲစခန္းအေနျဖင့္လည္း တရားခံအျဖစ္ သံသယမႈျဖင့္ဖမ္းဆီးခံထားရသူ၏ မိသားစုထံသို႔ မည္သည့္ရဲစခန္း တြင္ ဖမ္းဆီးထားသည့္ အေၾကာင္းကို အေၾကာင္းၾကားရမည္။
- သံသယမႈျဖင့္ဖမ္းဆီးခံထားရသူ တရားခံအေနျဖင့္ ေရွ႔ေနႏွင့္ ေတြ႔ဆံု အႀကံဉာဏ္ ေတာင္းခံႏုိင္သည္။
- မိသားစု၊ သူငယ္ခ်င္း၊ ေဆြမ်ဳိး၊ ေရွ႔ေန စသူတို႔သည္ တရားခံကုိ စစ္ေဆးေမးျမန္းေနစဥ္ တြင္ သြားေရာက္ နား ေထာင္ခြင့္ရွိသည္။
- သက္ဆိုင္သူမိသားစုမ်ားအေနျဖင့္ သြားေရာက္လည္ပတ္ခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ ဆက္သြယ္ ခြင့္ရွိသည္။
- ေဆးကုသခြင့္ရွိသည္။
အာမခံျဖင့္ ထြက္လာခြင့္
ဖမ္းဆီးခံထားရသူ တရားခံတြင္ အာမခံျဖင့္ အျမန္ ထြက္လာခြင္ရွိသည္။ ယာယီထြက္ခြင့္ အတြက္ အာမခံ ေၾကးေငြအား သတ္မွတ္ထားသည္ထက္ ပို၍ေတာင္းပိုင္ခြင့္မရွိပါ။ (အပိုဒ္ ၁၀၇)
ဖမ္းဆီးခံထားရသူ တရားခံတြင္ အာမခံျဖင့္ အျမန္ ထြက္လာခြင္ရွိသည္။ ယာယီထြက္ခြင့္ အတြက္ အာမခံ ေၾကးေငြအား သတ္မွတ္ထားသည္ထက္ ပို၍ေတာင္းပိုင္ခြင့္မရွိပါ။ (အပိုဒ္ ၁၀၇)
အာမခံျခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ အပုိဒ္ ၁၀၈/၁ တြင္ ျပဌာန္းထားခ်က္
- တရားခံထြက္ေျပးမည္ဟု ယံုၾကည္ရလွ်င္
- တရားခံက သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားကို ဖ်က္ဆီးပစ္မည္၊ ေျပာင္းလဲပစ္မည္ဟု ယူ ဆရလွ်င္။
- တရားခံသည္ ျပစ္မႈထပ္မံ က်ဴးလြန္မည္ဟု ယံုၾကည္ရလွ်င္
- အာမခံထားသည့္ အခ်က္မ်ားသည္ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရျခင္း မရွိလွ်င္
- အာမခံထားသူသည္ တရားစီရင္မႈအား အခက္အခဲ ျဖစ္ေစမည္ဟု ယံုၾကည္ရလွ်င္
- တရားခံထြက္ေျပးမည္ဟု ယံုၾကည္ရလွ်င္
- တရားခံက သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားကို ဖ်က္ဆီးပစ္မည္၊ ေျပာင္းလဲပစ္မည္ဟု ယူ ဆရလွ်င္။
- တရားခံသည္ ျပစ္မႈထပ္မံ က်ဴးလြန္မည္ဟု ယံုၾကည္ရလွ်င္
- အာမခံထားသည့္ အခ်က္မ်ားသည္ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရျခင္း မရွိလွ်င္
- အာမခံထားသူသည္ တရားစီရင္မႈအား အခက္အခဲ ျဖစ္ေစမည္ဟု ယံုၾကည္ရလွ်င္
အထက္တြင္ ေဖၚျပထားသည့္ အခ်က္မ်ားႏွင့္ ၿငိစြန္းသည့္အတြက္ တရားခံအား အာမခံမ ေပး၍မရပါ။ တရားခံ အေနျဖင့္ ဆက္လက္အယူခံ၀င္လွ်င္လည္း အာမခံမေပးရန္ အယူခံ တရား႐ံုးက အမိန္႔ေပးႏိုင္သည္။
စစ္ေဆးေရးအဆင့္တြင္ တရားခံအျဖစ္ သံသယရွိသူတြင္ ေအာက္ပါ အခြင့္အေရးမ်ား ရွိသည္။
• တရားခံအျဖစ္ သံသယရွိသူသည္ စစ္ေဆးေရးတြင္ အလွ်င္အျမန္စစ္ေဆးပိုင္ခြင့္ႏွင့္ တရားမွ်တစြာ စစ္ေဆး ခြင့္ကို ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ (အပိုဒ္ ၈ (၁)။ ၁၃၄)
• အစိုးရက ေရွ႔ေနကုိ စီစဥ္ေပးရန္ ေတာင္းဆိုပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ (အပိုဒ္ ၁၃၄/၁)
• ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းမ်ား၊ မိသားစု၀င္မ်ား၊ သူငယ္ခ်င္း၊ ေရွ႔ေနစသူ တို႔ စစ္ေဆးေနစဥ္တြင္ သြားေရာက္ နား ေထာင္ ခြင့္ရွိသည္။
• စစ္ေဆးေမးျမန္းသူတို႔သည္ ၎တို႔လုိခ်င္သည့္ အေၾကာင္းအခ်က္ကုိ တရားခံေျပာဆို လာေစရန္ အင္အား သံုး၍စစ္ေဆးေမးျမန္းျခင္း၊ ႏွိပ္စက္ညႇဥ္းပမ္းျခင္း၊ လိမ္လည္ခိုင္းျခင္း၊ ကတိေပးျခင္း၊ ဖ်ားေယာင္း ၍ ထြက္ဆုိ ခုိင္းျခင္း မျပဳရပါ။
• တရားခံအေနျဖင့္ စစ္ေဆးေမးျမန္းသူအား ေျဖၾကားလိုသည္ျဖစ္သည္၊ မေျဖၾကားလို သည္ျဖစ္ေစ မိမိသ ေဘာဆႏၵအတိုင္း ေနပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
• တရားခံဘက္မွ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားကို ယူ၍ စစ္ေဆးသူထံတြင္ ျပသရမည္။ အေၾကာင္းျပခ်က္ ေပးရမည္။
• စကားမေျပာတတ္သူ မသန္မစြမ္းသူျဖစ္ပါက စကားျပန္ ထားေပးရမည္။
• တရားခံအျဖစ္ သံသယရွိသူသည္ စစ္ေဆးေရးတြင္ အလွ်င္အျမန္စစ္ေဆးပိုင္ခြင့္ႏွင့္ တရားမွ်တစြာ စစ္ေဆး ခြင့္ကို ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ (အပိုဒ္ ၈ (၁)။ ၁၃၄)
• အစိုးရက ေရွ႔ေနကုိ စီစဥ္ေပးရန္ ေတာင္းဆိုပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ (အပိုဒ္ ၁၃၄/၁)
• ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းမ်ား၊ မိသားစု၀င္မ်ား၊ သူငယ္ခ်င္း၊ ေရွ႔ေနစသူ တို႔ စစ္ေဆးေနစဥ္တြင္ သြားေရာက္ နား ေထာင္ ခြင့္ရွိသည္။
• စစ္ေဆးေမးျမန္းသူတို႔သည္ ၎တို႔လုိခ်င္သည့္ အေၾကာင္းအခ်က္ကုိ တရားခံေျပာဆို လာေစရန္ အင္အား သံုး၍စစ္ေဆးေမးျမန္းျခင္း၊ ႏွိပ္စက္ညႇဥ္းပမ္းျခင္း၊ လိမ္လည္ခိုင္းျခင္း၊ ကတိေပးျခင္း၊ ဖ်ားေယာင္း ၍ ထြက္ဆုိ ခုိင္းျခင္း မျပဳရပါ။
• တရားခံအေနျဖင့္ စစ္ေဆးေမးျမန္းသူအား ေျဖၾကားလိုသည္ျဖစ္သည္၊ မေျဖၾကားလို သည္ျဖစ္ေစ မိမိသ ေဘာဆႏၵအတိုင္း ေနပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
• တရားခံဘက္မွ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားကို ယူ၍ စစ္ေဆးသူထံတြင္ ျပသရမည္။ အေၾကာင္းျပခ်က္ ေပးရမည္။
• စကားမေျပာတတ္သူ မသန္မစြမ္းသူျဖစ္ပါက စကားျပန္ ထားေပးရမည္။
ဥပေဒႏွင့္ညီညြတ္ျခင္းမရွိဘဲ ဖမ္းဆီးထားလွ်င္
လူတဦးတေယာက္အား အစိုးရတာ၀န္ရွိသူတဦးမွျဖစ္ေစ၊ အျခား သာမန္ျပည္သူ တဦးတ ေယာက္မွျဖစ္ေစ ဥပ ေဒမဲ့ဖမ္းဆီးထားပါက တရား႐ံုးတြင္ သြားေရာက္၍ ဖမ္းဆီးထားျခင္းမွ ျပန္လႊတ္ေပးေရးအတြက္ သြားေရာက္ ေလွ်ာက္လဲႏိုင္သည္။ (အပိုဒ္ ၉၀)
လူတဦးတေယာက္အား အစိုးရတာ၀န္ရွိသူတဦးမွျဖစ္ေစ၊ အျခား သာမန္ျပည္သူ တဦးတ ေယာက္မွျဖစ္ေစ ဥပ ေဒမဲ့ဖမ္းဆီးထားပါက တရား႐ံုးတြင္ သြားေရာက္၍ ဖမ္းဆီးထားျခင္းမွ ျပန္လႊတ္ေပးေရးအတြက္ သြားေရာက္ ေလွ်ာက္လဲႏိုင္သည္။ (အပိုဒ္ ၉၀)
တရားခံသည္အမႈတြင္ ေအာက္ပါ အခြင့္အေရးမ်ားရွိသည္။
• တရားခံအား ျပစ္မႈမက်ဴးလြန္သူဟု ထင္ေၾကးေပးပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
• တရား႐ံုးတြင္ ထြက္ဆိုလိုသည့္ ဆႏၵရွိသည္ျဖစ္ေစ မရွိသည္ျဖစ္ေစ မိမိဆႏၵအတုိင္း လြတ္ လပ္စြာ ေနႏိုင္ သည္။
• တရားခံသည္ လုိအပ္ပါက ေရွ႔ေနျဖင့္ အမႈကို ရင္ဆိုင္ႏုိင္သည္။
• အာမခံေလွ်ာက္ထားခြင့္ ရွိသည္။
• အမႈအား တရားမွ်တစြာျဖင့္ အျမန္ဆံုးစီရင္ခြင့္ ရေစရမည္။
အယူခံခြင့္၊ တရား႐ံုးခ်ဳပ္ ဥပေဒေရးရာ တရား႐ံုး၏ အမိန္႔ၾကားနာသည္ကုိ ခံယူခြင့္ရွိသည္။
• တရားခံအား ျပစ္မႈမက်ဴးလြန္သူဟု ထင္ေၾကးေပးပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
• တရား႐ံုးတြင္ ထြက္ဆိုလိုသည့္ ဆႏၵရွိသည္ျဖစ္ေစ မရွိသည္ျဖစ္ေစ မိမိဆႏၵအတုိင္း လြတ္ လပ္စြာ ေနႏိုင္ သည္။
• တရားခံသည္ လုိအပ္ပါက ေရွ႔ေနျဖင့္ အမႈကို ရင္ဆိုင္ႏုိင္သည္။
• အာမခံေလွ်ာက္ထားခြင့္ ရွိသည္။
• အမႈအား တရားမွ်တစြာျဖင့္ အျမန္ဆံုးစီရင္ခြင့္ ရေစရမည္။
အယူခံခြင့္၊ တရား႐ံုးခ်ဳပ္ ဥပေဒေရးရာ တရား႐ံုး၏ အမိန္႔ၾကားနာသည္ကုိ ခံယူခြင့္ရွိသည္။
တရားခံသည္ အမႈတြင္ေအာက္ပါ အခြင့္အေရးမ်ား ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္
အမႈက်ဴးလြန္ျခင္းခံရသူအား နစ္နာေၾကး၊ အသံုးစရိတ္ႏွင့္တရားခံအတြက္ သတ္မွတ္ထားသည့္ အသံုး စရိတ္ အတြက္ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ တြင္ ျပဌာန္းထားသည့္ လႊတ္ေတာ္ဥပေဒတြင္ ေအာက္ပါအတိုင္း ခံစားပိုင္ခြင့္ေပးထား သည္။
အမႈက်ဴးလြန္ျခင္းခံရသူအား နစ္နာေၾကး၊ အသံုးစရိတ္ႏွင့္တရားခံအတြက္ သတ္မွတ္ထားသည့္ အသံုး စရိတ္ အတြက္ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ တြင္ ျပဌာန္းထားသည့္ လႊတ္ေတာ္ဥပေဒတြင္ ေအာက္ပါအတိုင္း ခံစားပိုင္ခြင့္ေပးထား သည္။
၁- အစိုးရက အျပစ္မဲ့ ျပည္သူတဦးအား အျပစ္ရွိသည္ဟု ဖမ္းဆီး၍ အမိန္႔ခ်မွတ္ခဲ့သည္ ရွိ ေသာ္ ထိုသူ၏ လြတ္ လပ္စြာေနထိုင္ပိုင္ခြင့္၊ အမည္၊ ဂုဏ္သိကၡာႏွင့္ စိတ္ဓါတ္ကုိ ထိခိုက္ ေစသည့္အတြက္ ထိုသူအား နစ္နာေၾကး ေပးေဆာင္ရမည္။
နစ္နာေၾကးရခြင့္ရွိသူႏွင့္ အသံုးစရိတ္ကုိ ထုတ္ယူခြင့္ရွိသူ
၁- တရားခံတဦးတည္းသာ နစ္နာေၾကးႏွင့္ အသံုးစရိတ္ ရပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ အမႈတြင္ သံသယ ျဖစ္ျခင္းခံရသူတြင္ နစ္နာေၾကး ရပိုင္ခြင့္မရွိပါ။
၂- တရား႐ံုး၏ တရားစြဲဆိုျခင္းခံရေသာ တရားခံ၊ ျပည္သူ တဦးတေယာက္၏ တရားစြဲ ဆို ျခင္းခံရသူတြင္ နစ္နာေၾကးရပိုင္ခြင့္မရွိပါ။
၃- တရားခံအား အမႈၾကားနာေနစဥ္အတြင္း ဖမ္းဆီးထားၿပီး (တိုင္ၾကားခံရသည့္ေနာက္ပုိင္း မွစ၍) တရား႐ံုး၏ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားျဖင့္ အမႈကုိ ၾကားနာၿပီးသည့္ ေနာက္ တြင္ အျပစ္မရွိသည့္ အတြက္ အမႈမွ ကြင္းလံုးကၽြတ္ လြတ္ေျမာက္သြားသူမ်ားတြင္ နစ္နာ ေၾကးရပိုင္ခြင့္ ရွိသည္။
၂- တရား႐ံုး၏ တရားစြဲဆိုျခင္းခံရေသာ တရားခံ၊ ျပည္သူ တဦးတေယာက္၏ တရားစြဲ ဆို ျခင္းခံရသူတြင္ နစ္နာေၾကးရပိုင္ခြင့္မရွိပါ။
၃- တရားခံအား အမႈၾကားနာေနစဥ္အတြင္း ဖမ္းဆီးထားၿပီး (တိုင္ၾကားခံရသည့္ေနာက္ပုိင္း မွစ၍) တရား႐ံုး၏ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားျဖင့္ အမႈကုိ ၾကားနာၿပီးသည့္ ေနာက္ တြင္ အျပစ္မရွိသည့္ အတြက္ အမႈမွ ကြင္းလံုးကၽြတ္ လြတ္ေျမာက္သြားသူမ်ားတြင္ နစ္နာ ေၾကးရပိုင္ခြင့္ ရွိသည္။
နစ္နာေၾကးႏွင့္ အသံုးစရိတ္ ခံစားပိုင္ခြင့္
၁။ ဖမ္းဆီးခံထားရသည့္ ရက္မ်ားအတြက္ နစ္နာေၾကးအျဖစ္ တရက္လွ်င္ ဘတ္ ၂၀၀ ရပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
၂။ အမႈရင္ဆိုင္ေနစဥ္အတြင္း က်န္းမာေရးမေကာင္းျဖစ္ပါက ေဆးကုသစရိတ္ အျဖစ္ ဘတ္ ၃၀,၀၀၀ ထက္ မေက်ာ္ေသာ ေငြကုိ သံုးစြဲပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
၃။ တရားခံ၏ စိတ္ဓါတ္ျပန္လည္ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ရန္အတြက္ ဘတ္ ၅၀,၀၀၀ ထက္မေက်ာ္ေသာေငြ ခံစားပိုင္ ခြင့္ရွိသည္။
၄။ အမႈရင္ဆိုင္ေနစဥ္အတြင္း ေသဆံုးသြားပါက နစ္နာေၾကးအျဖစ္ ဘတ္ေငြ ၁၀၀,၀၀၀ ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
၅။ အေလာင္းသၿဂႋဟ္ရန္အတြက္ ဘတ္ေငြ ၂၀,၀၀၀။
၆။ ေသဆံုးသြားသူ၏ မိသားစုအတြက္ ေထာက္ပ့ံေငြအျဖစ္ ၃၀,၀၀၀ ထက္မေက်ာ္ေသာ ေငြ။
၇။ ေရွ႔ေနႏွင့္ အျခားေသာ အသံုးစရိတ္မ်ားအတြက္ ဘတ္ ၅၀,၀၀၀ မွ ၁၀၀,၀၀၀ အထိ ရပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ တရား႐ံုးတြင္ အမႈထမ္းေနသည့္ ေရွ႔ေနတြင္ ယင္းေငြကုိ ခံစားပိုင္ခြင့္မရွိပါ။
၁။ ဖမ္းဆီးခံထားရသည့္ ရက္မ်ားအတြက္ နစ္နာေၾကးအျဖစ္ တရက္လွ်င္ ဘတ္ ၂၀၀ ရပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
၂။ အမႈရင္ဆိုင္ေနစဥ္အတြင္း က်န္းမာေရးမေကာင္းျဖစ္ပါက ေဆးကုသစရိတ္ အျဖစ္ ဘတ္ ၃၀,၀၀၀ ထက္ မေက်ာ္ေသာ ေငြကုိ သံုးစြဲပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
၃။ တရားခံ၏ စိတ္ဓါတ္ျပန္လည္ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ရန္အတြက္ ဘတ္ ၅၀,၀၀၀ ထက္မေက်ာ္ေသာေငြ ခံစားပိုင္ ခြင့္ရွိသည္။
၄။ အမႈရင္ဆိုင္ေနစဥ္အတြင္း ေသဆံုးသြားပါက နစ္နာေၾကးအျဖစ္ ဘတ္ေငြ ၁၀၀,၀၀၀ ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
၅။ အေလာင္းသၿဂႋဟ္ရန္အတြက္ ဘတ္ေငြ ၂၀,၀၀၀။
၆။ ေသဆံုးသြားသူ၏ မိသားစုအတြက္ ေထာက္ပ့ံေငြအျဖစ္ ၃၀,၀၀၀ ထက္မေက်ာ္ေသာ ေငြ။
၇။ ေရွ႔ေနႏွင့္ အျခားေသာ အသံုးစရိတ္မ်ားအတြက္ ဘတ္ ၅၀,၀၀၀ မွ ၁၀၀,၀၀၀ အထိ ရပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ တရား႐ံုးတြင္ အမႈထမ္းေနသည့္ ေရွ႔ေနတြင္ ယင္းေငြကုိ ခံစားပိုင္ခြင့္မရွိပါ။
နစ္နာေၾကးအတြက္ ရရွိမည့္ေငြ ထုတ္ယူႏိုင္သည့္ေနရာမ်ား
နစ္နာေၾကးရရွိမည့္သူ၏ ေနထိုင္လွ်က္ ရွိသည့္ ျပည္နယ္ တရားမတရား႐ံုး၊ (မဲေဆာက္ၿမိဳ႔ တြင္မူ ေထာင္ တြင္ရွိသည္။) မိမိ၏ ကုိင္ေဆာင္ထားေသာ လက္မွတ္မွတ္ပံုတင္ႏွင့္ တရား႐ံုး ၏ အမႈၾကားနာခ်က္တြင္ တရားခံ တြင္ အျပစ္မရွိေၾကာင္း ေရးသားထားသည့္ ေထာက္ခံစာ။ သုိ႔မဟုတ္ပါက အျခားသူတဦးအား ကုိယ္စား သြား ေရာက္ထုတ္ယူရန္ ကုိယ္စားလွယ္ လႊဲစာ ျဖင့္ျဖစ္ေစ တရား႐ံုးက အမိန္႔ခ်မွတ္ၿပီး (၁) ႏွစ္အတြင္း သြားေရာက္ ထုတ္ယူႏိုင္သည္။
တရားခံအေနျဖင့္ တရား႐ုံး၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကုိ မေက်နပ္ပါက အယူခံ႐ံုးတြင္ တိုင္ၾကားရန္ အတြက္ တရားမေရး ရာ တရား႐ံုးတြင္ ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္း တိုက္႐ိုက္ တိုင္ၾကားႏိုင္ သည္။
နစ္နာေၾကးရရွိမည့္သူ၏ ေနထိုင္လွ်က္ ရွိသည့္ ျပည္နယ္ တရားမတရား႐ံုး၊ (မဲေဆာက္ၿမိဳ႔ တြင္မူ ေထာင္ တြင္ရွိသည္။) မိမိ၏ ကုိင္ေဆာင္ထားေသာ လက္မွတ္မွတ္ပံုတင္ႏွင့္ တရား႐ံုး ၏ အမႈၾကားနာခ်က္တြင္ တရားခံ တြင္ အျပစ္မရွိေၾကာင္း ေရးသားထားသည့္ ေထာက္ခံစာ။ သုိ႔မဟုတ္ပါက အျခားသူတဦးအား ကုိယ္စား သြား ေရာက္ထုတ္ယူရန္ ကုိယ္စားလွယ္ လႊဲစာ ျဖင့္ျဖစ္ေစ တရား႐ံုးက အမိန္႔ခ်မွတ္ၿပီး (၁) ႏွစ္အတြင္း သြားေရာက္ ထုတ္ယူႏိုင္သည္။
တရားခံအေနျဖင့္ တရား႐ုံး၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကုိ မေက်နပ္ပါက အယူခံ႐ံုးတြင္ တိုင္ၾကားရန္ အတြက္ တရားမေရး ရာ တရား႐ံုးတြင္ ရက္ေပါင္း (၃၀) အတြင္း တိုက္႐ိုက္ တိုင္ၾကားႏိုင္ သည္။
တရားခံသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားျဖစ္ပါက နစ္နာေၾကးႏွင့္ အသံုးစရိတ္ ရပိုင္ခြင့္ ရွိ/မရွိ
တရားခံသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားျဖစ္ၿပီး တရား႐ံုးက ျပစ္မႈမရွိဟု ဆံုးျဖတ္ၿပီးပါက နစ္နာေၾကး ႏွင့္အသံုးစရိတ္ကုိ ထိုင္းလူမ်ဳိး မ်ား နည္းတူ ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ တရားခံတြင္ လက္မွတ္ မရွိသည့္အတြက္ သက္ဆိုင္ရာ အာဏာ ပိုင္မ်ားက ေငြ ထုတ္မေပးသည့္ အျဖစ္မ်ဳိးႏွင့္ ႀကံဳ ေတြ႔ရပါက အယူခံတရား႐ံုးတြင္ အမႈကို ဆုံးျဖတ္ခ်က္ ခ်ၿပီး သည့္ေန႔မွ ရက္ေပါင္း ၃၀ အတြင္း တိုင္ၾကားႏိုင္သည္။
ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားမ်ားအတြက္ အျခားေသာ ရပိုင္ခြင့္မ်ား
ေမြးဖြားစာရင္းႏွင့္ ေသဆံုးစာရင္း
၁- ထိုင္းႏိုင္ငံအတြင္း ေမြးဖြားသူတိုင္းသည္ ေမြးဖြားစာရင္း လက္ခံရယူႏိုင္ခြင့္ရွိၿပီး အကယ္ ၍ ေသဆံုးသြားပါ ကလည္း ေသဆံုးစာရင္းကုိ လက္ခံရယူႏိုင္သည္ဟု ၁၉၉၁ တြင္ ျပဌာန္း ထားသည့္ လႊတ္ေတာ္ဥပေဒတြင္ ျပဌာန္းထားသည္။
• ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားတဦးႏွင့္ ထိုင္းလူမ်ဳိးတဦးတို႔ လက္ထပ္ထိမ္းျမား၍ ေမြးဖြား လာေသာ ကေလးငယ္ သည္လည္း ဖခင္၏ ႏိုင္ငံသားကုိ ခံယူပုိင္ခြင့္ရွိသည္။
• မိခင္ျဖစ္သူသည္ ထိုင္းလူမ်ဳိးျဖစ္ၿပီး ဖခင္ျဖစ္သူသည္ ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမား ျဖစ္ပါ ကလည္း ေမြးဖြားလာ သည့္ ကေလးငယ္သည္ ထိုင္းႏိုင္ငံသားအျဖစ္ ခံယူပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
၁- ထိုင္းႏိုင္ငံအတြင္း ေမြးဖြားသူတိုင္းသည္ ေမြးဖြားစာရင္း လက္ခံရယူႏိုင္ခြင့္ရွိၿပီး အကယ္ ၍ ေသဆံုးသြားပါ ကလည္း ေသဆံုးစာရင္းကုိ လက္ခံရယူႏိုင္သည္ဟု ၁၉၉၁ တြင္ ျပဌာန္း ထားသည့္ လႊတ္ေတာ္ဥပေဒတြင္ ျပဌာန္းထားသည္။
• ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမားတဦးႏွင့္ ထိုင္းလူမ်ဳိးတဦးတို႔ လက္ထပ္ထိမ္းျမား၍ ေမြးဖြား လာေသာ ကေလးငယ္ သည္လည္း ဖခင္၏ ႏိုင္ငံသားကုိ ခံယူပုိင္ခြင့္ရွိသည္။
• မိခင္ျဖစ္သူသည္ ထိုင္းလူမ်ဳိးျဖစ္ၿပီး ဖခင္ျဖစ္သူသည္ ႏိုင္ငံျခားသားအလုပ္သမား ျဖစ္ပါ ကလည္း ေမြးဖြားလာ သည့္ ကေလးငယ္သည္ ထိုင္းႏိုင္ငံသားအျဖစ္ ခံယူပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
ႏိုင္ငံျခားသားကေလးအလုပ္သမားအခြင့္အေရး
အသက္ ၁၅ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးမ်ားသည္ ထိုင္းႏိုင္ငံအတြင္း အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္မရွိဟု ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ အလုပ္ သမား အက္ဥပေဒတြင္ ျပဌာန္းထားသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၁၉၉၈ ခုႏွစ္ တြင္ ေရးဆြဲထားသည့္ အလုပ္ သ မားအက္ဥပေဒတြင္ ၁၅ ႏွစ္အထက္ ကေလးမ်ားကုိ အ လုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္ ရွိသည္ဟုျပဌာန္းထားသည္။ ကေလး အလုပ္သမားမ်ားအား အလုပ္လုပ္ ကိုင္ခြင့္ျပဳရာတြင္လည္း ႁခြင္းခ်က္ အျဖစ္ေအာက္ပါ အခ်က္မ်ားကို ျပဌာန္း ထားသည္။
အသက္ ၁၅ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးမ်ားသည္ ထိုင္းႏိုင္ငံအတြင္း အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္မရွိဟု ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ အလုပ္ သမား အက္ဥပေဒတြင္ ျပဌာန္းထားသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၁၉၉၈ ခုႏွစ္ တြင္ ေရးဆြဲထားသည့္ အလုပ္ သ မားအက္ဥပေဒတြင္ ၁၅ ႏွစ္အထက္ ကေလးမ်ားကုိ အ လုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္ ရွိသည္ဟုျပဌာန္းထားသည္။ ကေလး အလုပ္သမားမ်ားအား အလုပ္လုပ္ ကိုင္ခြင့္ျပဳရာတြင္လည္း ႁခြင္းခ်က္ အျဖစ္ေအာက္ပါ အခ်က္မ်ားကို ျပဌာန္း ထားသည္။
၁။ အသက္ ၁၅ ႏွစ္မွ ၁၇ ႏွစ္ၾကားရွိေသာ ႏိုင္ငံျခားသား ကေလးအလုပ္သမားကုိ ငွား ရမ္းလိုေသာ အလုပ္ရွင္ သည္ အလုပ္သမားအုပ္ခ်ဳပ္ေရး႐ံုးႏွင့္ အလုပ္သမားဖူလံုေရး႐ံုးတြင္ ယင္းအလုပ္သမား စတင္အလုပ္ လုပ္သည့္ ရက္မွ ၁၅ ရက္ အတြင္း သြားေရာက္၍ အ ေၾကာင္းၾကားရမည္။
၂။ အလုပ္ခြင္တြင္ ၄ နာရီဆက္တိုက္ အလုပ္လုပ္ၿပီးတိုင္း အနဲဆံုး (၁) နာရီကုိ ကေလးအလုပ္သမားအား နား ခြင့္ေပးရမည္။ တရက္အတြင္း (၈) နာရီထက္ပို၍ အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္မရွိပါ။ တပတ္အတြင္း နာရီ (၄၀) ထက္ပို ၍ အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္မရွိပါ။
၃။ ႏိုင္ငံျခားသားကေလးအလုပ္သမားမ်ားအား ည ၁၀ နာရီမွ နံနက္ ၆ အတြင္း အလုပ္ လုပ္ေသာ ညပိုင္း အ လုပ္မ်ားတြင္ အလုပ္ေစခိုင္းျခင္း မျပဳရ။ ကေလးအလုပ္သမားကုိ ငွား ရမ္းခိုင္းေစရာတြင္ အလုပ္သမား၀န္ႀကီး ဌာန၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္သာ ငွားရမ္းပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ အခ်ိန္ပို အလုပ္ေစခိုင္းျခင္းႏွင့္ အလုပ္နားရက္မ်ားတြင္ အ လုပ္ေစခိုင္းျခင္း ျပဳ၍ မရပါ။
၄။ ကေလးအလုပ္သမားထံမွ အလုပ္ရွင္အေနျဖင့္ မည္သည့္အေၾကာင္းတစံုတရာျပသ၍မွ် အာမခံေငြေကာက္ ခံ၍ မရပါ။ လုပ္အားခကုိလည္း ကေလးအလုပ္သမားမွ လြဲ၍ အျခားသူ မ်ားကုိ ထုတ္ေပးပိုင္ခြင့္ မရွိပါ။
၅။ အႏၱရာယ္ရွိေသာ လုပ္ငန္းမ်ား၊ တားျမင္ထားေသာ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ကေလးအလုပ္ သမားအား ခုိင္းေစျခင္း မျပဳရပါ။ ညပိုင္းအလုပ္ခြင္မ်ား၊ က်ဥ္းက်ပ္လြန္းသည့္ လုပ္ငန္းခြင္ အေဆာက္အဦးမ်ား၊ အရက္ေသစာမ်ားကုိ ေရာင္းခ်သည့္ ဆိုင္မ်ား၊ ေဖ်ာ္ေျဖေရးလုပ္ငန္း မ်ား၊ ကေလးမ်ား၏ စိတ္ဓါတ္ႏွင့္ အက်င့္စ႐ိုက္ ပ်က္စီးသြားေစမည့္ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အလုပ္ ေစခိုင္းျခင္း မျပဳရပါ။
၆။ အလုပ္ရွင္အေနျဖင့္ ေအာက္တြင္ တားျမစ္ထားသည့္ အလုပ္မ်ားတြင္လည္း ကေလးအ လုပ္သမားမ်ားကို ခိုင္းေစ၍မရပါ။ အပူေပးသည့္ လုပ္ငန္းမ်ား (သံထည္ပစၥည္းမ်ား) ေလ မႈတ္သည့္လုပ္ငန္းမ်ား၊ ေရႊရည္ ေငြရည္စိမ္သည့္လုပ္ငန္းမ်ား၊ သံခ်ည္သံေကြး လုပ္ငန္း မ်ား၊ တံဆိပ္႐ိုက္သည့္ လုပ္ငန္းမ်ား (သံထည္မ်ား၊ အမာထည္မ်ား) ႏွင့္ ဓါတုပစၥည္းမ်ား အသံုးျပဳ၍ လုပ္ကိုင္ရသည့္ လုပ္ငန္းမ်ား၊ ေရဒီယိုသတၱိႂကြမႈ ျဖစ္ေစႏုိင္ သည့္ လုပ္ငန္းမ်ား၊ ပစၥည္းပို႔သည့္လုပ္ငန္းမ်ား၊ ေျမေအာက္ဂူ၊ ဥမင္လိုဏ္ေခါင္းမ်ားတြင္ လုပ္ရသည့္ အလုပ္ မ်ား၊ စက္ပစၥည္းမ်ားကုိ အသံုးျပဳ၍ ေျမျပင္မွ အျမင့္ ၁၀ မီတာ ထက္ျမင့္ေသာ အေဆာက္ အဦးမ်ားတြင္ လုပ္ ကိုင္ရေသာ လုပ္ငန္းမ်ား၊ အပူကုိ အသံုးျပဳ၍ လုပ္ကိုင္ရေသာ လုပ္ငန္း မ်ား၊ ေအးလြန္းေသာ အလုပ္ အကိုင္ မ်ား၊ အသံဆူညံလြန္းေသာ လုပ္ငန္းမ်ား၊ တုန္လႈပ္ ေခ်ာက္ျခားမႈကုိ ျဖစ္ေစသည့္ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ကေလး အလုပ္သမားမ်ားအား အသံုးျပဳ၍ မရပါ။
၂။ အလုပ္ခြင္တြင္ ၄ နာရီဆက္တိုက္ အလုပ္လုပ္ၿပီးတိုင္း အနဲဆံုး (၁) နာရီကုိ ကေလးအလုပ္သမားအား နား ခြင့္ေပးရမည္။ တရက္အတြင္း (၈) နာရီထက္ပို၍ အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္မရွိပါ။ တပတ္အတြင္း နာရီ (၄၀) ထက္ပို ၍ အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္မရွိပါ။
၃။ ႏိုင္ငံျခားသားကေလးအလုပ္သမားမ်ားအား ည ၁၀ နာရီမွ နံနက္ ၆ အတြင္း အလုပ္ လုပ္ေသာ ညပိုင္း အ လုပ္မ်ားတြင္ အလုပ္ေစခိုင္းျခင္း မျပဳရ။ ကေလးအလုပ္သမားကုိ ငွား ရမ္းခိုင္းေစရာတြင္ အလုပ္သမား၀န္ႀကီး ဌာန၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္သာ ငွားရမ္းပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ အခ်ိန္ပို အလုပ္ေစခိုင္းျခင္းႏွင့္ အလုပ္နားရက္မ်ားတြင္ အ လုပ္ေစခိုင္းျခင္း ျပဳ၍ မရပါ။
၄။ ကေလးအလုပ္သမားထံမွ အလုပ္ရွင္အေနျဖင့္ မည္သည့္အေၾကာင္းတစံုတရာျပသ၍မွ် အာမခံေငြေကာက္ ခံ၍ မရပါ။ လုပ္အားခကုိလည္း ကေလးအလုပ္သမားမွ လြဲ၍ အျခားသူ မ်ားကုိ ထုတ္ေပးပိုင္ခြင့္ မရွိပါ။
၅။ အႏၱရာယ္ရွိေသာ လုပ္ငန္းမ်ား၊ တားျမင္ထားေသာ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ကေလးအလုပ္ သမားအား ခုိင္းေစျခင္း မျပဳရပါ။ ညပိုင္းအလုပ္ခြင္မ်ား၊ က်ဥ္းက်ပ္လြန္းသည့္ လုပ္ငန္းခြင္ အေဆာက္အဦးမ်ား၊ အရက္ေသစာမ်ားကုိ ေရာင္းခ်သည့္ ဆိုင္မ်ား၊ ေဖ်ာ္ေျဖေရးလုပ္ငန္း မ်ား၊ ကေလးမ်ား၏ စိတ္ဓါတ္ႏွင့္ အက်င့္စ႐ိုက္ ပ်က္စီးသြားေစမည့္ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အလုပ္ ေစခိုင္းျခင္း မျပဳရပါ။
၆။ အလုပ္ရွင္အေနျဖင့္ ေအာက္တြင္ တားျမစ္ထားသည့္ အလုပ္မ်ားတြင္လည္း ကေလးအ လုပ္သမားမ်ားကို ခိုင္းေစ၍မရပါ။ အပူေပးသည့္ လုပ္ငန္းမ်ား (သံထည္ပစၥည္းမ်ား) ေလ မႈတ္သည့္လုပ္ငန္းမ်ား၊ ေရႊရည္ ေငြရည္စိမ္သည့္လုပ္ငန္းမ်ား၊ သံခ်ည္သံေကြး လုပ္ငန္း မ်ား၊ တံဆိပ္႐ိုက္သည့္ လုပ္ငန္းမ်ား (သံထည္မ်ား၊ အမာထည္မ်ား) ႏွင့္ ဓါတုပစၥည္းမ်ား အသံုးျပဳ၍ လုပ္ကိုင္ရသည့္ လုပ္ငန္းမ်ား၊ ေရဒီယိုသတၱိႂကြမႈ ျဖစ္ေစႏုိင္ သည့္ လုပ္ငန္းမ်ား၊ ပစၥည္းပို႔သည့္လုပ္ငန္းမ်ား၊ ေျမေအာက္ဂူ၊ ဥမင္လိုဏ္ေခါင္းမ်ားတြင္ လုပ္ရသည့္ အလုပ္ မ်ား၊ စက္ပစၥည္းမ်ားကုိ အသံုးျပဳ၍ ေျမျပင္မွ အျမင့္ ၁၀ မီတာ ထက္ျမင့္ေသာ အေဆာက္ အဦးမ်ားတြင္ လုပ္ ကိုင္ရေသာ လုပ္ငန္းမ်ား၊ အပူကုိ အသံုးျပဳ၍ လုပ္ကိုင္ရေသာ လုပ္ငန္း မ်ား၊ ေအးလြန္းေသာ အလုပ္ အကိုင္ မ်ား၊ အသံဆူညံလြန္းေသာ လုပ္ငန္းမ်ား၊ တုန္လႈပ္ ေခ်ာက္ျခားမႈကုိ ျဖစ္ေစသည့္ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ကေလး အလုပ္သမားမ်ားအား အသံုးျပဳ၍ မရပါ။
No comments:
Post a Comment